مقعد چیست : آناتومی بدن انسان از سیستم منسجمی برخوردار است. دستگاه گوارش از پرکارترین قسمت های این سیستم محسوب می‌شود، که از دهان شروع شده و انتهای آن تا مقعد ادامه خواهد داشت. مقعد شاید از حساس ترین قسمت های این سیستم باشد.
در این نوشتار قصد داریم به طور مفصل به آناتومی مقعد و اینکه اصلا مقعد چیست و چه عملکردی دارد، بپردازیم، پس تا انتهای مطلب ما را همراهی کنید.
مقعد چیست؟
انسان ها نیاز دارند تا ضایعات مواد خوراکی مصرفی و مواد زائد ناشی از سوخت و ساز درون بدن خود را از طریق حرکات روده و عمل دفع از بدن خارج کنند.
آمارها نشان می دهند که هر انسان سالم به طور متوسط 3 بار در روز تا 3 بار در هفته عمل دفع را انجام می دهد.
حالا می‌خواهیم بدانیم که مقعد چیست و چه نقشی در این سیستم ایفا می‌کند؟ در واقع مقعد محلی برای دفع مواد اضافی بدن است که به آن آنال یا آنوس نیز گفته می شود.
اندازه کانال مقعد 2 تا 3 سانتی متر است. این بخش در انتهای دستگاه گوارش و روده بزرگ قرار دارد. مواد اضافی و ضایعات بدن قبل از رسیدن به مقعد در ناحیه ای از روده بزرگ قرار می‌گیرند که به آن رکتوم می گویند. در واقع رکتوم بخش انتهایی روده و قبل از مقعد خواهد بود.
رکتوم چیست؟
یکی از نقاط حساس بدن رکتوم یا روده بزرگ است که نقش مهمی در عمل دفع دارد. رکتوم که به آن راست روده هم می‌گویند، ۱۲ تا ۱۵ سانتیمتر طول دارد و در انتها به مقعد یا آنال خاتمه پیدا می‌کند.
این قسمت از دستگاه گوارش باعث می‌شود که مدفوع به کنترل درآید. افراد قبل از اینکه عمل دفع را انجام دهند می‌توانند مواد زائد بدن خود را در این نقطه کنترل کرده و سپس از طریق مقعد آن را دفع کنند.
ساختار و آناتومی مقعد چگونه است؟
به دلیل اینکه مقعد به صورت مداوم عمل دفع انجام می دهد، از یک دیواره با حالت ارتجاعی تشکیل شده است.
این دیواره از دو قسمت مجزا به نامهای اسفنکتر داخلی و اسفنکتر بیرونی یا خارجی، تشکیل می شود.
در تعریف اینکه مقعد چیست و از چه ساختاری تشکیل شده است، اسفنکترها نقشی اساسی دارند. وظیفه عضلات اسفنکتر در مقعد ایجاد انقباض در دهانه مقعد برای به کنترل درآوردن حرکات روده و عمل دفع است. اسفنکتر به انسان کمک می کند که عمل دفع را به صورت ارادی انجام دهد، اما گاهی زمانی که ناحیه آنال بیش از حد مجاز پر شده باشد این عضلات هم از کنترل فرد خارج می شوند.
یک عامل دیگر هم وجود دارد که باعث می شود انسان برای خروج مدفوع کنترل خود را از دست بدهد و آن هم آسیب دیدگی به عضلات اسفنکتر است.
البته آسیب دیدگی عضلات اسفنکتر مقعد تنها به بی اختیاری در مدفوع منجر نمی‌شود، بلکه افرادی هستند که حتی کنترل دفع گاز بدن را نیز از دست می‌دهند.
اسفنکتر داخلی نقش انقباضی سیستم دفع را برعهده دارد. اما زمانی که به اسفنکتر خارجی آسیب وارد شود، افراد به مشکلاتی همچون بی اختیاری در عمل دفع مدفوع و گاز بدن مبتلا می‌شود.
علل بی اختیاری در مدفوع
بی اختیاری مدفوع که به آن بی اختیار روده هم گفته می‌شود، از عوامل مختلفی نشأت می‌گیرد که در نهایت باعث سرخوردگی افراد در جامعه می‌شود، در حدی که حتی بیماران از رفتن نزد پزشک برای درمان بیماری خود هم امتناع می‌کنند.
موارد زیر از جمله علل بیماری بی اختیاری در مدفوع هستند:
1.رکتوسل
رکتوسل در واقع به بیرون زدگی روده از سمت مهبل زنان گفته می‌شود که باعث بی اختیاری عمل دفع می شود.
2.بیماری پرولاپس رکتال
بیماری پرولاپس رکتال باعث می‌شود که رکتوم به داخل مقعد فرو برود و باعث بی اختیاری مدفوع در افراد شود.
3.آسیب دیدگی عضلانی
همانطور که گفتیم آسیب رسیدن به عضلات اسفنکتر باعث می‌شود که افراد کنترل خود را در نگهداری و دفع مدفوع از دست بدهند. این آسیب‌ها می‌تواند بر اثر عوامل مختلفی همچون زایمان با وکیوم یا رابطه جنسی از پشت ایجاد شود. افراد اگر به درستی درک کنند که مقعد چیست و چه نقشی در بدن دارد، هرگز از آن به عنوان یک ابزار جنسی استفاده نمی کنند.
4.آسیب دیدگی عصبی
در انتهای روده و چسبیده به مقعد و حتی خود اسفنکترها اعصابی وجود دارد که باعث کنترل مدفوع می شوند. اگر به هر دلیل به این اعصاب و رشته ها آسیب وارد شود، عمل دفع روده قابل کنترل نخواهد بود.
آسیب دیدگی اعصاب انتهای روده بزرگ و اسفنکتر بر اثر عوامل مختلفی مثل فشار در حین زایمان، فشار زیاد در زمان حرکات مدفوع در روده، سکته مغزی، دیابت و آسیب نخاعی ایجاد می‌شود.
5.بیماری یبوست
یبوست که افراد زیادی نیز از آن رنج می‌برند از دیگر عوامل تاثیرگذار بر عدم کنترل مدفوع است. یبوست باعث ایجاد توده ای سخت از مدفوع می‌شود که بسیار خشک نیز هست. این توده در حین دفن می تواند به عضلات روده و اسفنکترها و همچنین قبل از آن به عضلات رکتوم آسیب وارد کند و باعث ضعف این عضلات شود.
اگر یبوست درمان نشود به مرور می تواند به اعصاب عضلات هم آسیب وارد کند.
6.بیماری بواسیر
بیماری بواسیر در برخی افراد باعث ورم رگ های روده می شود، در نتیجه این تورم مقعد فرد آنطور که باید، بسته نمی شود و فرد دچار بی اختیاری مدفوع می گردد.
بیماری های مقعد
مقعد یا آنوس یک عضو بسیار حساس بدن است. آسیب دیدن هر عصب و عضله از این قسمت به هر دلیل و یا رعایت نکردن بهداشت منجر به بروز بیماری‌های مختلف مقعدی می‌شود که در ادامه به شرح برخی از این بیماری ها می پردازیم:
1.هموروئید داخلی: به متورم شدن رگهای داخل مقعد یا رکتوم می‌گویند.
2.هموروئید خارجی: به متورم شدن و بیرون زدگی رگهای خونی گفته می شود، که به دریچه مقعد نزدیک اند.
3.آبسه مقعدی: آبسه مقعدی باعث ایجاد کیسه های عفونی اطراف بافت مقعد می شود.
4.شقاق مقعد: شقاق یا ترک در لایه های درونی و بیرونی مقعد، اغلب بر اثر یبوست ایجاد می شود.
5.زگیل مقعدی: ویروس پاپیلومای انسانی عامل بروز زگیل مقعدی است.
6.تبخال مقعدی: مقاربت از پشت باعث بروز دو نوع تبخال مقعدی می شود.
7.سرطان مقعد: عواملی مانند نزدیکی از مقعد، ویروس پاپیلومای انسانی و شرکای جنسی مختلف باعث بروز این بیماری نادر هستند.
در این مقاله به طور مفصل به اینکه مقعد چیست و چه ساختاری دارد پرداختیم. توجه به این نکته ضروری است که مقعد از رگ، عروق و غدد مختلفی تشکیل شده است که حساسیت این قسمت از بدن را بالا می برند. برای اینکه آنال وظیفه خود را به درستی اجرا کند باید نکات بهداشتی را رعایت کرده و از عواملی که باعث آسیب دیدگی این نقطه حساس می شوند، دوری کرد.