افزایش سطح کراتین کیناز (CPK) و آسیب عضلانی

ماهیچه ها همانند هر بافت دیگری مستعد آسیب دیدگی هستند. آسیب‌های فیزیکی‌ و روحی‌ شدید، عفونت ها، مصرف برخی‌ دارو‌های خاص یا حتی انجام ورزش‌های پر فشار در سطوح متفاوتی میتوانند به عضلات آسیب وارد کنند. درد یک عامل نشان دهنده آسیب دیدگی عضلات می‌باشد اما در مجموع برای تعیین میزان آسیب دیدگی عضلات این فاکتور مفید و دقیق نمیباشد. به همین دلیل، یک نشان گر زیستی‌ موجود در خون به نام کراتین کیناز وجود دارد که اغلب از آن برای اندازه گیری و ارزیابی میزان آسیب به عضلات استفاده میشود.

 

عملکرد کراتین کیناز در بدن

کراتین کیناز یا (CK) نوعی آنزیم می‌باشد که درون عضلات یافت میشود. این آنزیم در تولید فسفوکراتین در عضلات نقش دارد، یعنی‌ ملکولی که برای تولید انرژی در عضلات از آن استفاده میشود. آسیب وارد شده به غشای احاطه کننده سلول‌های ماهیچه ای (CK) را قادر میسازد تا به درون جریان خون نشت کند. (CK) در سه فرم (CK-MM) و (CK-MB) و (CK-BB) یافت میشود. (CK-MM) عموما در ماهیچه های اسکلتی واقع شده است در حالی‌ که (CK-MB) در قلب و (CK-BB) عمدتا در مغز یافت میشود. برای آقایان بالای ۱۸ سال، میزان نرمال (CK) در جریان خون چیزی بین ۵۲ تا ۳۳۶ واحد بر لیتر یا (U/L) می‌باشد .میزان سطح نرمال (CK) در زنان اغلب چیزی بین ۳۸ تا ۱۷۶ واحد بر لیتر می‌باشد.

 

عوامل ایجاد افزایش سطح کراتین کیناز

آسیب دیدگی ماهیچه های اسکلتی اغلب باعث افزایش سطح (CK) میشود. این ماهیچه ها در واقع همان ماهیچه هایی هستند که اغلب ما هنگام شنیدن واژه ماهیچه به آنها فکر می‌کنیم. اینها در واقع ماهیچه های ارادی هستند که شما توانائی کنترل آنها را دارید، برای مثال می‌توان از ماهیچه های جلو بازو و پشت بازو نام برد. آسیب به ماهیچه های اسکلتی میتواند دلایل زیادی را داشته باشد نظیر دیستروفی عضلانی ،آسیب‌های فیزیکی‌ و روحی‌ شدید، ورزش‌های پر فشار، عدم تحرک، مصرف برخی‌ دارو‌های خاص، تزریق عضلانی، تشنج و عمل جراحی.

انجام ورزش‌های پر فشار به شکل مرتب میتواند تا ۱۶-۲۴ ساعت بعد از انجام یک تمرین باعث افزایش سطح (CK) شود، سپس این افزایش سطح به مدت ۷۲ ساعت ادامه خواهد داشت تا زمانی‌ که دوباره به میزان پایه خود باز گردد. افرادی که دارای بیماری‌های عضلانی هستند معمولا افزایش سطح (CK-MM) در آنها بسیار شدید می‌باشد. افزایش سطح (CK-MM) در افراد مبتلا به دیستروفی ماهیچه ای دوشن میتواند تا ۵۰ برابر بیشتر از افراد عادی باشد.

 

هشدار

یکی‌ از دلایل رایج افزایش سطح (CK) کمبود اکسیژن در ماهیچه قلب می‌باشد که از آن در پزشکی‌ با عنوان سکته قلبی یاد میشود. ۲-۲۴ ساعت بعد از حمله قلبی معمولا سطح (CK) افزایش پیدا می‌کند و به تدریج بعد از ۳-۴ روز سطح آن به حالت نرمال باز میگردد. اگر دارای علائم سکته قلبی نظیر درد سینه، کمبود نفس، درد چانه که به دست چپ نیز میریزد و همچنین تعریق بیش از حد هستید سریعا به پزشک مراجعه کنید. از آنجایی که اکثر دلایل ایجاد آسیب‌های ماهیچه ای جدی میباشند، پس اگر در طولانی مدت یا به شدت احساس درد یا ضعف دارید حتما با پزشک خود در تماس باشید.

 

چگونه به شکل طبیعی سطح (CPK) را کاهش دهیم

کراتین فسفوکیناز یا کراتین کیناز (CPK) یک آنزیم پروتیینی مهم می‌باشد که در ماهیچه ها و ارگان‌های مختلفی‌ از بدن یافت میشود نظیر ماهیچه های اسکلتی، مغز و قلب. این آنزیم نقش مهمی‌ در متابولیسم ایفا می‌کند اما هنگامی که سطح (CPK) بیش از حد افزایش یابد میتواند نشان دهنده این باشد که در بدن شما یک بیماری عضلانی یا عصبی در حال گسترش است. به منظور کاهش سطح (CPK) شما میبایست شانس ابتلا به بیماری‌های قلبی، تجزیه ماهیچه ها یا دیگر بیماری‌های عصبی عضلانی را در خود کاهش دهید.

 

۱) از مواد غذایی استفاده کنید که در کاهش سطح کلسترول شناخته شده هستند

مواد غذایی که در جهت کاهش سطح کلسترول شناخته شده هستند معمولا در جهت جلوگیری از حملات قلبی نیز کمک کننده هستند. یکی‌ از دلایل رایج افزایش بیش از حد سطح (CPK) وجود بیماری‌های قلبی در فرد می‌باشد، بنابراین اگر شما بتوانید خود را از بیماری‌های قلبی حفظ کنید پس به احتمال زیاد میتوانید سطح (CPK) را نیز کاهش دهید.

• از مخمر برنج قرمز چینی استفاده کنید. مصرف مقادیر متعادل مخمر برنج قرمز در رژیم غذایی میتواند باعث حفظ سطح نرمال کلسترول شود.
• از گردو و بادام استفاده کنید. مصرف روزانه این دو باعث کاهش سطح کلسترول میشود.
• در هفته ۲-۳ عدد کنگر فرنگی‌ استفاده کنید. عصاره برگ‌های کنگر فرنگی‌ به پردازش و آزاد سازی کلسترول در بدن کمک می‌کند که همین امر باعث کاهش سطح کلی‌ کلسترول خواهد شد.
• از مواد غذایی حاوی مقادیر زیاد فیبر محلول استفاده کنید مواد غذایی نظیر جو، حبوبات، آلو بخارا، سیب، هویج و کلم بروکلی که میتوانند از جذب بیش از حد کلسترول در روده جلوگیری کنند. اگر روزانه ۱۰ گرم از مواد غذایی حاوی فیبر بالا استفاده کنید میتوانید سطح کلسترول (LDL) خود را ۵% کاهش دهید.

 

۲) مصرف بیشتر سیر

از سیر مدت هاست که به عنوان بهبود دهنده سلامت قلب استفاده میشود. همچنین این ماده غذایی میتواند باعث کاهش سطح کلسترول شود که همین امر باعث جلوگیری از مسدود شدن عروق قلب میشود. سیر در بدن ماده شیمیایی به نام آلیسین تولید می‌کند که اینطور فرض میشود که میتواند بسیاری از بیماری‌ها را کنترل و درمان کند.

• شما میتوانید در روز یک حبه سیر مصرف کنید. اگر نمیتوانید از سیر به راحتی‌ استفاده کنید میتوانید مکمل آن را استفاده کنید.

 

۳) استفاده از گیاه جینکو

جینکو گیاهی است که به دلیل خواص آن در جهت حفظ عملکرد مناسب قلب شناخته میشود. به شکل مخصوص از جینکو در جهت پاکسازی عروق قلبی استفاده میشود و با جلوگیری از مسدود شدن این عروق باعث جلوگیری از مشکلات قلبی میشود.

 

۴) نوشیدن جینسینگ هندی همراه شیر

این گیاه دارویی دارای خواص آنتی اکسیدانی می‌باشد و میتواند باعث کاهش فشار خون و کلسترول شود و همچنین میتواند وضعیت تیرویید را نیز بهبود بخشد که همگی‌ این موارد میتوانند باعث افزایش سطح (CPK) شود.

• شما میتوانید یک قاشق چای خوری از پودر جینسینگ هندی را با شیر مخلوط کرده و هر شب قبل از خواب مصرف کنید.

 

۵) افزایش مصرف ویتامین ث

ویتامین ث یک آنتی اکسیدان می‌باشد که به دلیل قابلیت حفظ سلامت سیستم ایمنی بدن مشهور می‌باشد. این ویتامین همچنین در حفظ سلامت قلب نیز دارای نقش می‌باشد. یک قلب سالم به معنی‌ کاهش سطح (CPK) می‌باشد. سعی‌ کنید حداقل ۴۵ میلی گرم ویتامین ث در روز مصرف کنید.

• شما میتوانید ویتامین ث مورد نیاز خود را از طریق مصرف مکمل یا مصرف مواد غذایی نظیر پرتغال، لیمو و توت فرنگی‌ تامین کنید.

 

۶) مصرف مکمل ویتامین آ یا مصرف سیب زمینی‌ شیرین

همنند ویتامین ث، ویتامین آ نیز در حفظ سلامت قلب دارای نقش می‌باشد. سیب زمینی‌ شیرین سرشار از ویتامین آ می‌باشد بنابراین باید آن را در برنامه غذایی خود بگنجانید. شما همچنین میتوانید مکمل ویتامین آ یا یک مولتی ویتامین دارای مقادیر کافی‌ ویتامین آ را روزانه مصرف کنید.

 

۷) افزایش مصرف منیزیوم

کمبود منیزیوم میتواند باعث ایجاد گرفتگی عضلانی یا اسپاسم به دلیل افزایش سطح (CPK) شود. سعی‌ کنید در روز از طریق مصرف مکمل یا مواد غذایی سرشار از منیزیوم نظیر کدو، موز، چغندر، اسفناج و دیگر سبزیجات دارای برگ‌های سبز روزانه ۵۰ میلی گرم منیزیوم مصرف کنید.

 

۸) مصرف بیشتر چای سبز

چای سبز دارای مزایای سلامتی‌ بسیار زیادی می‌باشد اما یکی‌ از مهم‌ ترین مزایای آن برای افرادی که به دنبال کاهش سطح (CPK) خود هستند کاهش سطح کلسترل حاصل از مصرف چای سبز می‌باشد. در حقیقت در یک تحقیق انجام شده در برزیل مشخص شد افرادی که روزانه از یک کپسول چای سبز استفاده میکردند به طور متوسط سطح کلسترول در آنها به میزان ۴.۵% کاهش پیدا کرده بود.

• شما میتوانید از کپسول‌های حاوی عصاره چای سبز یا روزانه یک الی دو فنجان چای سبز بنوشید.

 

۹) رژیم مدیترانه ای

رژیم مدیترانه ای به دلیل اینکه قادر به بهبود سلامت قلب می‌باشد شهره است و همچنین استفاده از این رژیم در قوی نگه داشتن ماهیچه ها نقش دارد. در این رژیم تمرکز روی مصرف ۵ وعده غذایی کوچک می‌باشد و نه ۳ وعده غذایی بزرگ. همچنین در این رژیم تاکید روی مصرف روغن زیتون به جای کره می‌باشد زیرا که یک چربی‌ اشباع نشده خوب می‌باشد. این رژیم غذایی در مجموع دارای مواد غذایی زیر می‌باشد :

• استفاده از گوشت‌های کم چرب نظیر ماهی‌، غلات، میوه‌های تازه، سبزیجات، آجیل‌ها و حبوبات
• در این رژیم غذایی همچنین میتوانید روزانه مقدار مصرف گوشت‌های پر چرب و کربوهیدرات‌ها را کاهش دهید.

 

۱۰) استفاده از مقادیر زیاد اسید‌های چرب امگا ۳ و امگا ۶

اجازه ندهید کلمه “ چربی‌ “ شما را گول بزند. اسید‌های چرب امگا ۳ و امگا ۶ مواد غذایی ضروری هستند که برای حفظ سلامت بدن میبایست مصرف شوند. این مواد غذایی با کمک یکدیگر میتوانند باعث بهبود سلامت ماهیچه ها شوند. هنگامی که ماهیچه های شما قوی باشند احتمال ایجاد فشار بیش از حد روی آنها کاهش میابد که این امر نیز میتواند از افزایش سطح بیش از حد (CPK) جلوگیری کند.

• امگا ۳ در مواد غذایی نظیر ساردین، ماهی‌ کولی و سالمون، تخم مرغ، شیر، محصولات لبنی، بذر کتان و آجیل‌ها یافت میشود.
• امگا ۶ نیز در مواد غذایی نظیر تخم مرغ، آووکادو، آجیل ها، نان‌های سبوس دار و اکثر روغن گیاهان یافت میشود.

 

۱۱) کاهش میزان مصرف چربی‌ و نمک روزانه

همانطور که در بالا نیز اشاره شد فشار خون و بیماری‌های قلبی میتوانند باعث افزایش سطح (CPK) شوند. شما میتوانید با کاهش روزانه نمک مصرفی خود به حدود ۱۵۰۰ میلی گرم فشار خون خود را کاهش دهید. غذا‌های چرب معمولا دارای مقادیر زیادی نمک هستند که همچنین میتوانند منجر به چاقی شوند که در این حالت نیز خطرات زیادی شما را تهدید خواهد کرد. سعی‌ کنید از یک رژیم غذایی کم چرب برای حفظ وزن و سلامت قلب خود استفاده کنید.

• از محصولات لبنی کم چرب یا بدون چربی‌ نظیر شیر بدون چربی‌، ماست کم چرب و پنیر استفاده کنید.
• از مصرف مواد غذایی با چربی‌ بسیار بالا نظیر کره اجتناب کنید.

 

۱۲) الکل را از رژیم غذایی خود حذف کنید

یکی‌ دیگر از عوامل افزایش سطح (CPK) مصرف الکل می‌باشد. این موضوع مخصوصا زمانی‌ که در مصرف آن زیاده روی کنید بسیار خود را نشان میدهد. الکل از طریق عمل روی بافت‌های ماهیچه ای میتواند باعث افزایش (CPK) شود. بعد از مصرف الکل، از آنجایی که میزان الکل بدن بیش از حد افزایش پیدا می‌کند یک استرس مداوم و پیوسته روی بافت‌های عضلانی به وجود خواهد آمد تا زمانی‌ که اثر الکل رفع شود.

 

۱۳) افزایش سطح (CPK) مرتبط با انجام ورزش‌های پر فشار می‌باشد

یک دلیل رایج دیگر در افزایش سطح (CPK) انجام ورزش‌های پر فشار می‌باشد. هر نوع ورزشی (هوازی، کششی یا تمرینات با وزنه) میتواند باعث افزایش سطح (CPK) در خون شود زیرا که استرس زیادی به عضلات وارد میشود.

• ورزش‌هایی که شامل کار با وزنه و تپه نوردی میشوند میتوانند باعث افزایش سطح بیشتر (CPK) شوند.

 

۱۴) حدود ۵ روز قبل از انجام تست جهت تعیین سطح (CPK) از انجام ورزش‌های پر فشار دوری کنید

انجام ورزش‌های استرس زا و پر فشار درست قبل از انجام تست تعیین سطح (CPK) میتواند باعث بروز اشتباه در نتایج حاصل شده شود. به همین دلیل بسیار مهم است که برای دریافت نتایج واقعی و صحیح ۵ روز قبل از مراجعه به پزشک خود هیچگونه ورزشی را انجام ندهید.

 

۱۵) قبل از انجام هرگونه ورزش پر فشار به خوبی‌ بدن خود را گرم کنید

اگر قصد انجام تمرینات سنگین و پر فشار را دارید میبایست همیشه در اولین گام بدن خود را به خوبی‌ گرم کنید. هنگامی که شما ماهیچه های خود را از طریق انجام حرکات کششی یا دوندگی آرام یا دوچرخه سواری گرم می‌کنید در واقع با ایجاد کشش و آزاد سازی آنها از بروز آسیب دیدگی هنگام انجام تمرینات پر فشار جلوگیری خواهید کرد. گرم کردن مناسب شامل موارد زیر می‌باشد :

• دوندگی آرام یا دوچرخه سواری آهسته به منظور افزایش ضربان قلب برای گرم شدن مناسب بدن
• استفاده از وزنه‌های سبکتر قبل از کار با وزنه‌های سنگین تر به منظور افزایش جریان خون در عضلات

 

۱۶) کاهش فشار خون از طریق کاهش سطح استرس

افزایش سطح استرس از طریق افزایش فشار خون میتواند اثرات فیزیکی‌ روی بدن شما ایجاد کند. هنگامی که فشار خون شما افزایش یابد، افزایش سطح (CPK) نیز محتمل خواهد بود. به همین دلیل بسیار مهم است که شما آرامش خود را حفظ کنید.

• مدیتیشن یا یوگا را امتحان کنید. هر دوی این ورزش‌ها از طریق آموزش نحوه صحیح تنفس و کمک به افزایش تمرکز روی زمان حال میتواند به شما آرامش دهد.
• از گل ساعت، سنبل کوهی، گل لیمو و بادرنجبویه استفاده کنید. همه اینها گیاهان آرامش بخشی هستند که میتوانند در ایجاد آرامش به شما کمک کنند.

 

۱۷) استاتین‌ها میتوانند باعث افزایش سطح (CPK) شوند

استاتین‌ها دارو‌هایی هستند که به شکل کارامدی در جهت کاهش سطح کلسترول خون استفاده میشوند. اما به هر حال یکی‌ از عوارض جانبی آنها تجزیه بافت‌های عضلانی از طریق ایجاد التهاب می‌باشد. به دلیل این مکانیزم، این دارو‌ها میتوانند باعث افزایش سطح (CPK) شوند. از نمونه‌های استاتین‌ها می‌توان به سیمواستاتین، آتورواستاتین و رسوواستاتین اشاره کرد.

 

۱۸) بدانید که برخی‌ دارو‌ها باعث افزایش سطح (CPK) میشوند

اگر شما نیز از دارو‌هایی که در لیست زیر ذکر شده است استفاده می‌کنید پس دلیل افزایش سطح (CPK) شما میتواند همین موضوع باشد بنابراین بهتر است در این مورد با پزشک خود برای درمان جایگزین صحبت کنید. دیگر دارو‌هایی که میتوانند باعث افزایش (CPK) شوند به شرح زیر است :

• آمفوتریسین بی‌ (ضد قارچ)
• آمپیسیلین (ضد باکتری)
• برخی‌ دارو‌های بیهوشی
• دگزامتازون (یک استروید)
• کلوفیبرات (یک داروی کاهش دهنده سطح کلسترول)
• فوروزماید (ادرار آور)
• مورفین (ضد درد)