آیا اتوفاژی راز سلامتی‌ و افزایش طول عمر می‌باشد؟

بر اساس گفته برخی‌ پزشکان، محققان و شخصیت‌های تاثیر گذار اتوفاژی مهم‌ ترین پیشرفت بشریت در حوزه سلامتی‌ خواهد بود و تعداد این افراد نیز در حال افزایش است. آنها می‌گویند با ایجاد تغییرات ساده در رژیم غذایی و سبک زندگی‌، شما میتوانید از قدرت این پدیده فیزیولوژیکی مرموز استفاده کنید تا بتوانید :

• سیستم بدنی خود را از سموم مضر پاکسازی کنید
• فرایند پیری را کند یا حتی معکوس کنید
• در برابر انواع بیماری‌ها نظیر سرطان، زوال عقل و بیماری‌های قلبی از خود محافظت کنید
• احساس جوانی بیشتری کنید

در بسیاری از موارد، بحث‌ها در این زمینه بسیار متقاعد کننده به نظر میرسند. در حقیقت اگر استراتژی ذکر شده از طرف آنها (معمولا روزه داری یا رژیم‌های کم کربوهیدرات و یا ترکیبی‌ از این دو) تنها نیمی از مزیت‌های گفته شده را برآورده کند، باز هم در بلند مدت میتواند زندگی‌ افراد را به کلی‌ تغییر دهد.

بنابراین جای هیچ تعجبی نیست که اتوفاژی یکی‌ از داغ‌ ترین “ ترفند‌های سلامتی‌ “ در حال حاضر باشد. اما در واقع نباید اینطور باشد و شما در این مقاله به چرایی آن پی خواهید برد. در انتهای این پست، شما موارد زیر را خواهید آموخت :

• اتوفاژی چیست
• چگونه عمل می‌کند
• چگونه میتواند روی سلامتی‌ شما تاثیر گذار باشد
• چه ارتباطی‌ با روزه داری دارد
• به منظور بهبود آن چه کارهایی را میتوانید یا نمیتوانید (باید یا نباید) انجام دهید
• و موارد دیگر

پس به خواندن مابقی مقاله ادامه دهید!

 

اتوفاژی چیست؟

اتوفاژی یک فرایند سلولی می‌باشد که طی‌ آن مواد زائد مختلف که در سلول جمع شده‌اند به مواد مغذی بازیافت شده و سپس از آنها برای رشد، ترمیم و سوخت رسانی استفاده خواهد شد. این واژه از پیشوند یونانی (auto) به معنی‌ “ خود “ و (phagy) به معنی‌ “ خوردن “ تشکیل شده است. به عبارتی معنی‌ این واژه “ خود خواری “ می‌باشد.

اگرچه اتوفاژی اخیرا به یک کلید واژه در دنیای سلامت و فیتنس تبدیل شده است، اما دانشمندان با این فرایند دهه هاست که آشنا هستند. در حقیقت، این واژه توسط دانشمند فرانسوی کریستین د دوو ابداع شد، کسی‌ که همچنین کاشف لیزوزوم نیز بود و توانست در سال ۱۹۷۴ جایزه نوبل را نیز از آن خود کند.

به منظور درک نحوه عملکرد اتوفاژی و اهمیت آن، شما ابتدا نیازمند این هستید که کمی‌ در مورد عملکرد سلول‌ها بدانید. به منظور تولید انرژی، ساختار‌های کوچک درون سلول‌ها به نام میتوکندری مواد مغذی را استفاده کرده و آنها را به آدنوزین تری فسفات (ATP) تبدیل میکنند. این ماده شیمیایی سوخت پایه برای راه اندازی فرایند‌های زیادی در بدن ما می‌باشد تا باعث زنده ماندن آن شوند.

به این ترتیب، میتوکندری حکم “ نیروگاه “ سلول‌ها را دارد و همانند هر نیروگاه دیگر، آنها نیز مواد زایدی تولید میکنند که باید نابود شوند، و در این زمینه، این مواد زاید عمدتا متشکل از بخش‌های آسیب دیده و مرده سلول‌ها و همچنین پروتئین‌های استفاده نشده می‌باشد. پاکسازی این مواد زائد بسیار مهم است زیرا اگر مقدار معینی‌ از آنها در سلول تجمع پیدا کند، میتواند باعث اختلال در عملکرد مناسب سلول‌ها شود.

به منظور پاکسازی این مواد زائد باقیمانده، ساختار‌های کوچک به نام لیزوزوم در داخل سلول‌ها حاضر میشوند، این مواد زاید را به دام انداخته و آنها را به آمینو اسید‌ها و اسید‌های چرب تجزیه میکنند. آنها همچنین با حمله به ویروس‌ها و باکتری‌ها از ایجاد مریضی نیز جلوگیری میکنند.

لیزوموم‌ها را همانند نگهبانان سلول و اتوفاژی را نیز نحوه انجام کار آنها در نظر بگیرید. اما لیزوزوم‌ها کاری بیش از پاکسازی سلول‌ها انجام میدهند، اگر یک سلول عفونت کند، سرطانی شود یا آسیب وارده به آن قابل ترمیم نباشد، آنها میتوانند همچنین آن سلول را نابود کرده و اجزای آن را بازیابی کنند. بنابراین، اکنون میدانید اتوفاژی چیست، پس بیائید ببینیم که اثر آن در بدن چگونه می‌باشد.

 

اتوفاژی و سلامت شما

فرایند اتوفاژی نه تنها باعث حفظ سلامتی‌ میشود، بلکه مطلقا یک فرایند ضروری و حیاتی می‌باشد. به همین دلیل است که این فرایند مدام در هر سلولی از بدن همیشه در حال رخ دادن است و هنگامی که این فرایند مختل شود، شما میتوانید مستعد پذیرش انواع بیماری‌ها شوید. برای مثال، هنگامی که دانشمندان فرایند اتوفاژی را در موش‌ها با تجویز دارو غیر فعال کردند، این موش‌ها شاهد بروز انواع مشکلات سلامتی‌ نظیر ایجاد سرطان، اختلالات قلبی و کبدی، کمبود رشد، کم خونی و چاقی بودند.

بیشتر تحقیقاتی‌ که در مورد اتوفاژی انجام شده روی سلول‌های ایزوله (ویترو) یا حیوانات بوده است، اما در این مقطع به شکل کلی‌ این مورد پذیرفته شده است که اتوفاژی دارای نقشی‌ مهم در جلوگیری از بروز بیماری‌ها و اختلالات در انسان‌ها نیز می‌باشد. به همین دلیل است که بسیاری از مردم ادعا دارند که اتوفاژی میتواند مزایای زیر را در پی داشته باشد :

• کند کردن فرایند پیری و حتی معکوس کردن روند آن
• حفاظت از بدن در برابر بیماری‌های نوروژنیک
• کاهش احتمال ابتلا به سرطان و بیماری‌های قلبی

اکنون بیائید نگاهی‌ دقیق تر به هر کدام از این موارد داشته باشیم.

 

اتوفاژی و پیری

واژه “ پیری “ اشاره به یک کاهش پیش رونده در عملکرد فیزیولوژیکی بدن دارد. این امر میتواند خود را به چندین روش نشان دهد از جمله، کاهش سرعت ریکاوری پس از تمرین، کاهش حساسیت سلول‌ها به انسولین، کاهش عملکرد مفاصل و دیگر موارد. اما مهم تر از این موارد، پیری میتواند همراه با افزایش احتمال ابتلا به انواع بیماری‌ها از سرطان گرفته تا بیماری‌های قلبی و زوال عقل باشد. سلول‌های پیرتر اغلب دارای مواد زائد بیشتری در خود هستند، و حداقل در موش ها، کرم‌ها و کرم میوه فرایند پیری مرتبط با کاهش اتوفاژی بوده است.

برخی‌‌ها این مساله را به هر چیزی در ارتباط با فرایند پیری ربط داده، از چروک پوست گرفته تا ضعف عضلانی، و گمان میکنند که اگر فرایند اتوفاژی را بهبود دهند همه این مشکلات مرتبط با پیری درمان خواهد شد. این موضوع ممکن است صحیح باشد و یا صحیح نباشد، زیرا در این مقطع زمانی‌ ما چیزی در این مورد نمیدانیم زیرا تحقیقاتی‌ در این مورد وجود ندارد. شواهد تائید کرده‌اند که اتوفاژی میتواند روی پیری در انسان‌ها تاثیر گذار باشد، اما در حال حاضر هیچ راه قابل اتکایی برای کنترل فرایند پیری وجود ندارد.

این بحث “ اتوفاژی و پیری “ و ارتباط آنها یادآور همان بحث تلومر‌ها در چندین سال قبل می‌باشد. اگر در این مورد چیزی نمیدانید باید گفت که دانشمندان سالیان قبل به این نتیجه رسیدند که طول عمر سلول‌های ما عمدتا به وسیله ساختار‌های انگشت مانندی که در انتهای دی ان‌ ای قرار دارند تعیین میشود و نام این ساختار‌ها تلومر می‌باشد. هر زمان که یک سلول تکثیر میشود، تلومر‌ها مقداری اندک کوتاه تر میشوند و همین مساله این تئوری را ایجاد کرد که ممکن است با محدود کردن یا معکوس کردن فرایند کوتاه شدن تلومر‌ها بتوان فرایند پیری را کند کرد.

همین امر باعث شد که در اواسط دهه ۷۰ میلادی تحقیقات پر شوری درباره تلومر‌ها شروع شود. تقریبا ۵ دهه پس از آن، اکنون ما درک بسیار بهتری از عملکرد تلومر‌ها داریم، اما همچنان یک راه قابل اطمینان برای اندازه گیری طول آنها در اختیار نداریم و نمیدانیم چطور از کوتاه شدن آنها جلوگیری و طول آنها را افزایش دهیم. در واقع دانش در این زمینه هنوز هیچ کارایی برای بشریت ندارد و همین موضوع در مورد اتوفاژی نیز صدق می‌کند.

 

اتوفاژی و بیماری‌های نوروژنیک

عبارت “ بیماری نوروژنیک “ شامل هرگونه بیماری مرتبط با از دست رفتن ساختار یا عملکرد سیستم عصبی میشود، مخصوصا مغز. برخی‌ از رایج‌ ترین نمونه‌ها در این مورد پارکینسون، بیماری هانتینگتون و آلزایمر و اسکلوروز می‌باشد. دانشمندان هنوز هم در حال یافتن فاکتور‌های اصلی‌ در ایجاد اینگونه بیماری‌ها هستند و یک کاندیدا محتمل در این زمینه تجمع پروتئین‌های “ اشتباهی “ می‌باشد.

هر ساختاری در بدن عمدتا متشکل از پروتئین می‌باشد (از میتوکندری‌های میکروسکوپی گرفته یا گروه‌های عضلانی اصلی‌)، و برای عملکرد صحیح نوع ساخت این پروتئین‌ها نیازمند توجه بسیار زیادی می‌باشد. در اکثر اوقات، همه چیز کم و بیش به شکل صحیحی پیش میروند و نتیجه آن این است که ساختار‌های بدنی به شدت پیچیده دقیقا همانطور که باید، کار خود را انجام میدهند. اما به هر حال گاهی‌ اوقات “ ماشین پروتئین سازی “ بدن مرتکب اشتباه میشود و پروتئین‌های “ اشتباهی “ ای را تولید می‌کند که کارکرد مناسبی ندارند.

اگر مقدار زیادی از این پروتئین‌های اشتباهی در بدن تجمع یابند، میتوانند باعث اختلال در عملکرد سلول‌ها شده و در نتیجه باعث بیماری شوند. برای مثال، دانشمندان معتقدند که تجمع این پروتئین‌های اشتباهی ممکن است یکی‌ از اصلی‌‌ ترین دلیل ایجاد بیماری آلزایمر باشد. کاملا شفاف نیست که چرا این تجمع صورت می‌پذیرد و حتی نحوه درمان و جلوگیری از آن نیز هنوز مشخص نشده است، اما این احتمال وجود دارد که اتوفاژی ناکافی‌ یا ناقص میتواند یکی‌ از دلایل ایجاد آن باشد.

اتوفاژی همچنین در جمع آوری و بازیابی پروتئین‌های اشتباهی نقش دارد، بنابراین عقلانی به نظر می‌رسد که اینطور فرض کنیم با کاهش اتوفاژی حاصل از پیری، این امر بتواند باعث تولید بیشتر پروتئین‌های اشتباهی در بدن شود. و حتی ممکن است در نقطه ای از زندگیمان، میزان تجمع این پروتئین‌های اشتباهی به اندازه ای برسد که بدن دیگر توانایی نابود کردن آنها را نداشته باشد.

به همین روش، اتوفاژی میتواند بدن را در مقابله با بیماری‌های نوروژنیک از طریق پاکسازی این پروتئین‌های اشتباهی قبل از اینکه عامل مشکلی‌ شوند کمک کند. با این بیان، تا زمانی‌ که ما دانش بیشتری در مورد این رابطه پیدا کنیم و مهم تر از آن نحوه تنظیم ایمن و فعال آن را بیبیم، نمیتوانیم کار خاصی‌ (جدایی از زندگی‌ سالم) در جهت افزایش انعطاف پذیری عصبی انجام دهیم.

 

اتوفاژی و سرطان

سرطان یک بیماری می‌باشد که عامل آن تقسیم غیر کنترل شده سلول‌های غیر نرمال در بخشی از بدن می‌باشد. اگر به این سلول‌های معیوب و سرطانی اجازه تکثیر بی‌ رویه داده شود، آنها میتوانند توده ای به نام تومور ایجاد کنند. در گذر زمان، این امر میتوانند اختلالات زیادی را در فرایند‌های بدن ایجاد کند و در نهایت میتواند منجر به مرگ شود. همه ما دارای سلول‌های سرطانی در بدن خود هستیم، اما در اکثر موارد بدنمان قادر به شناسایی و نابودی آنها قبل از ایجاد هرگونه مشکلی‌ می‌باشد.

در بسیاری از موارد، این سلول‌های سرطانی در طول فرایند اتوفاژی حذف میشوند. به همین دلیل است که دانشمندان فکر میکنند که اتوفاژی میتواند به ما در مقابله با سرطان از سه طریق زیر کمک کند :

• افزایش سلامتی‌ سلول‌ها و بنابراین کاهش احتمال ایجاد سرطان در همان گام اول
• تجزیه و بازیابی سلول‌های سرطانی
• کاهش اثر سلول‌های سرطانی روی سلول‌های سالم اطراف آنها

به عنوان مدرکی‌ در این زمینه، برخی‌ تحقیقات حیوانی نشان داده‌اند هنگامی که ژن‌های مسول افزایش اتوفاژی نابود شوند، رشد تومور‌ها افزایش میابد. در یک تحقیقی که اخیرا در دانشگاه سونچانهیانگ سئول در مورد اتوفاژی و سرطان انجام شد دانشمندان آنجا نیز کم و بیش به همین نتیجه رسیدند : یکی‌ از راه‌های اصلی‌ بدن برای نابودی سلول‌های سرطانی قبل از تکثیر و گسترش آنها از طریق اتوفاژی می‌باشد.

این امر بسیار خوب می‌باشد، اما متاسفانه همانند پیری و بیماری‌های نوروژنیک، تا کنون هیچ راه قابل اتکایی برای دستکاری در فرایند اتوفاژی به منظور مقابله با سرطان کشف نشده است. البته ما میتوانیم روی زندگی‌ سالم از طریق تغذیه خوب، رژیم، ورزش، عادات خواب مناسب، کنترل استرس و از این دست موارد تمرکز کنیم، اما فراتر از این، در حال حاضر هیچ راه قابل اتکایی به منظور بهبود و تقویت اتوفاژی وجود ندارد.

 

آیا سبک غذایی (intermittent fasting) بهترین راه برای فعال کردن اتوفاژی می‌باشد؟

این روز ها، اگر در مورد اتوفاژی چیزی شنیده، خوانده یا دیده باشید پس احتمالا در مورد روزه داری و مخصوصا سبک غذایی (intermittent fasting) نیز چیزهایی را شنیده اید. دلیل این امر ساده می‌باشد. نشانگر‌های اتوفاژی در خون هنگامی که بدن در حالت روزه داری باشد افزایش پیدا میکنند (دانشمندان در حال حاضر نمیتوانند مستقیما اتوفاژی را اندازه گیری کنند، بلکه تنها شاهد ایجاد تغییرات شیمیایی مرتبط با آن هستند).

ارائه جزئیات دقیق این فرایند در ظرفیت این مقاله نمیباشد، اما همین را بدانید که هنگامی که سطح انسولین و آمینو اسید‌ها در بدن افزایش پیدا کند، سطح اتوفاژی کاهش پیدا می‌کند و بلعکس هنگامی که سطح انسولین و آمینو اسید‌ها کاهش پیدا کند، سطح اتوفاژی افزایش پیدا می‌کند.

برای مثال، در یک تحقیق انجام شده در دانشگاه تگزاس، تنها مصرف ۳.۵ گرم لوسین (که به شکل حداقلی سطح انسولین را تحت تاثیر قرار میدهد) کافی‌ بود تا دانشمندان شاهد کاهش چشمگیر نشانگر‌های اتوفاژی به مدت ۳ ساعت در مردان و زنان جوان باشند.

اما چرا انسولین و آمینو اسید‌ها روی اتوفاژی اثر میگذارند؟ دانشمندان در این زمینه هنوز مطمئن نیستند، اما چندین توضیح محتمل در این باره به قرار زیر است :

• هنگامی که پس از صرف یک وعده غذایی سطح انرژی زیاد است، سلول‌های بدن شما نیاز کمتری به بازیابی آمینو اسید‌های قدیمی‌ برای تامین سوخت دارند (چرا باید از آمینو اسید‌های قدیمی‌ استفاده کنند در حالی‌ که یک وعده غذایی جدید دریافت کرده‌اند؟)
• افزایش اتوفاژی در طول زمان‌های روزه داری ممکن است یک عارضه جانبی از دیگر فرایند‌های بیولوژیکی باشد که همچنین سطح آنها در طول روزه داری افزایش یافته است. برای مثال، روزه داری همچنین میتواند باعث افزایش سطح (AMPK) شود، که یک پروتئین می‌باشد که مسول کمک به سلول‌ها در زمینه نگهداری و پردازش مواد مغذی و همچنین افزایش اتوفاژی می‌باشد.
• بدن ممکن است از روزه داری به عنوان یک فرصت در جهت نابود کردن سلول‌های پیر و آسیب دیده به منظور تامین سوخت استفاده کند، یعنی‌ همان سلول هایی که در شرایط نرمال ممکن است دست نخورده باقی‌ بمانند.

همانطور که در بالا اشاره کردم در حال حاضر روشی‌ برای اندازه گیری مستقیم اتوفاژی در انسان‌ها وجود ندارد. اما در این زمینه میتوانیم به چندین ماده شیمیایی موجود در خون (نشانگر‌های خون) که مرتبط با اتوفاژی هستند نگاه کنیم. متد‌های مورد استفاده برای اندازه گیری این نشانگر‌های خونی هنوز نسبتا جدید و غیر قابل اتکا هستند، به این معنی‌ که ما نباید از این متد‌ها یک جمع بندی سریع و قاطع داشته باشیم. در گذر زمان بسیار محتمل است که با ارائه ابزار‌های جدید تر و کارامد تر بیشتر آن چیزهایی که امروزه به آن باور داریم نامعتبر شوند.

خلاصه کلام این است که اگرچه رابطه بین روزه داری و اتوفاژی قطعا یک موضوع جذاب می‌باشد، اما همچنان چیزهایی که نمیدانیم از چیزهایی که میدانیم بسیار بیشتر است. البته این مورد باعث نشده است که متخصص نما‌های اینترنتی سبک تغذیه ای (intermittent fasting) را تنها راه برتر در افزایش اتوفاژی معرفی‌ نکنند و آن را یک استراتژی قدرتمند برای بهبود سلامت و طول عمر ندانند. منطق آنها به صورت زیر است :

• ۱ = سبک غذایی (intermittent fasting) باعث افزایش اتوفاژی میشود
• ۲ = اتوفاژی برای کندی فرایند پیری و جلوگیری از بروز بیماری‌ها ضروری می‌باشد
• ۳ = بنابراین (intermittent fasting) برای کند کردن فرایند پیری و جلوگیری از بیماری‌ها ضروری می‌باشد

خلاصه کلام این است که هنوز مشخص نیست (intermittent fasting) یک راه کارامد برای افزایش اتوفاژی باشد یا نه، یا میزان افزایشی که ایجاد می‌کند میتواند در حد مطلوب باشد یا خیر.

 

جمع بندی در مورد اتوفاژی

اتوفاژی یک فرایند سلولی می‌باشد که طی‌ آن مواد زائد مختلف یا کل سلول به مواد مغذی بازیابی شده تا بتوان از آن در رشد، ترمیم و سوخت رسانی استفاده کرد. این فرایند برای کارکرد صحیح بدن حیاتی می‌باشد و هنگامی که دچار اختلال شود، میتواند منجر به بروز انواع بیماری‌ها و اختلالات شود. در انسان ها، اغلب اینطور ادعا میشود که اتوفاژی میتواند باعث مزیت‌های زیر شود :

• کند کردن یا معکوس کردن فرایند پیری
• حفاظت در برابر بیماری‌های نوروژنیک
• کاهش خطر بروز سرطان و بیماری‌های قلبی

بسیار محتمل است که اتوفاژی در تمام این فرایند‌ها دارای نقشی‌ کلیدی باشد، اما هنوز شفاف نیست که آیا می‌توان از طریق انجام کارهایی باعث افزایش آن شد یا آیا این میزان افزایش در حدی مطلوب باشد که بتواند منجر به افزایش سلامتی‌ و طول عمر شود. برخی‌ تحقیقات نشان داده‌اند که روزه داری میتواند باعث افزایش سطح نشانگر‌های اتوفاژی در خون به شکل موقت شود.

بنابراین خلاصه کلام این است که :

بله، اتوفاژی برای یک زندگی‌ سالم، طولانی و شاداب بسیار مهم است مثل نفس کشیدن، تبدیل گلوکز به آدنوزین تری فسفات، هضم غذا و بسیاری دیگر از فعالیت‌های طبیعی بدن که بدن شما در هر ثانیه از هر روز در حال انجام آنها می‌باشد بدون اینکه شما چیزی را متوجه شوید. البته این موضوع به این معنی‌ نمیباشد که میتوانید به راحتی‌ و به حد مطلوبی از طریق اصلاحات غذایی، مصرف مکمل‌ها یا دیگر متد‌های عجیب و غریب بتوان در سطح اتوفاژی تغییری ایجاد کرد. به جای آن شما باید روی تغذیه خوب، داشتن فعالیت و حفظ تناسب اندام و خواب خوب و کافی‌ تمرکز کنید و در این حالت بهترین شانس را برای داشتن یک زندگی‌ سالم، شاداب و طولانی خواهید داشت.