هنگامی که از ایلان ماسک در توییتر پس از کاهش وزن ۳۰ کیلویی اخیرش سوال پرسیده شد که “ چه چیزی بیشترین تفاوت را ایجاد کرد “ ، این میلیاردر به شکل غیر منتظره ای پاسخی سر راست و صادقانه داد – حداقل در مقایسه با دیگر سلبریتی‌ها . خبری از عصاره‌های پاکسازی سبزیجات خام یا تغییر‌های نامتعارف در میزان دریافت درشت مغذی‌ها نبود. او دو نوبت در روز، شش روز در هفته تمرین نمیکرد و لقمه‌های غذای خود را قبل از بلعیدن ۴۰ بار نمیجوید. در عوض پاسخ او اینچنین بود، “ روزه داری، اوزمپیک/ ویگووی و دوری از غذاهای خوشمزه “ . با این پاسخ توییتر منفجر شد .
از آنجایی که ثروتمند‌ترین مرد جهان به شکل عمومی استفاده از اوزمپیک و ویگووی – نام‌های تجاری دارو‌های سماگلوتاید، مورد تائید برای درمان دیابت نوع ۲ و چاقی – را به عنوان ابزار انتخابی خود برای کاهش وزن اقرار کرده، پس پر بیراه نیست که تصور کنیم فیزیک‌های بدنی فوق‌العاده برخی از همتایان او نیز به خاطر استفاده از همین نسخه بوده باشد .
اوزمپیک سماگلوتاید که یک داروی سرکوب کننده اشتها در فرم تزریقی می‌باشد، در مبحث کاهش وزن – که لازمه آن داشتن نظم و فداکاری زیادی می‌باشد – سر صدای زیادی به پا کرده و اینطور به نظر می‌رسد که ارائه کننده یک کد تقلب فیزیولوژیکی برای افرادی است که عقیده ای به “ تغذیه کمتر و تحرک بیشتر “ برای لاغری ندارند. اگرچه این نکته ممکن است برای یک بازیگر هالیوودی که پشت درهای بسته به دنبال نسخه ای برای لاغری است کارگر باشد، اما برای افرادی که دچار بیماری چاقی هستند سماگلوتاید میتواند تغییرات متابولیکی شگفت انگیزی را در بدن آنها ایجاد کند .
همانطور که دارو‌های ضد افسردگی برای افزایش سطح سروتونین میتوانند علائم این بیماری را بهبود دهند، تزریق سماگلوتاید نیز باعث کالیبره کردن مجدد مغز و سیگنال‌های بدنی که عامل افزایش وزن هورمونی هستند میشود .
درک این مکانیزم‌ها دارای پیامد‌های اجتماعی قدرتمندی هستند. هنگامی که ما ریشه چاقی را صرفا در حد “ نداشتن اراده کافی “ تقلیل میدهیم، در واقع در حال نادیده گرفتن فاکتور‌های حیاتی هستیم که باعث آسیب بیولوژیکی شدیدی به افرادی میشود که با این بیماری در حال دست و پنجه نرم کردن هستند .
امروزه، افسردگی به عنوان یک عدم تعادل شیمیایی پیچیده مورد قبول قرار گرفته است که در هم تنیده با فاکتور‌های شخصی و محیطی چند لایه بسیاری زیادی می‌باشد و پزشکان امیدوارند این سر صدای پیرامون سماگلوتاید باعث شروع یک گفتمان فرهنگی در مورد چاقی به همین شکل شود. در ادامه هر آنچه که در مورد سماگلوتاید، اوزمپیک و ویگووی لازم است را از زبان متخصصین خواهید دانست .
اوزمپیک / سماگلوتاید چیست؟
سماگلوتاید متعلق به دسته ای از دارو‌ها با نام آگونیست‌های گیرنده GLP-1 هستند، که از اوایل ۲۰۰۰ موجود میباشند. آنها از طریق تقلید رفتار هورمونی به نام GLP-1 عمل میکنند که پس از تغذیه در دستگاه گوارش آزاد میشود. دکتر گیلز یئو متخصص ژنتیک مولکولی و محقق در زمینه چاقی اینطور بیان میدارد، “ مشکل GLP-1 این است که باید پاسخ دهی بسیار سریعی داشته باشد که همین امر نیمه عمر آن را بسیار کوتاه کرده است.
هنگامی که شما غذا میخورید این هورمون واکنشی سریع نشان میدهد و سپس به سرعت از بین میرود. نیمه عمر آن تنها ۲ دقیقه است و سپس در خون نابود میشود. به همین دلیل این هورمون تسلیح سازی شده است. به عبارتی ساده تر، با دستکاری در ساختاری مولکولی، نیمه عمر GLP-1 بیشتر شده است . “
سماگلوتاید آخرین پیشرفت در مبحث بیوتکنولوژی GLP-1 می‌باشد. اما یک تفاوت مهم بین این دارو و نسخه‌های قبل از آن وجود دارد. علت اینکه این دارو در اینترنت غوغا کرده و ایلان ماسک در حال مصرف آن می‌باشد، این است که نوبت تزریقات از حالت روزانه به حالت هفتگی در آمده است که این امر تفاوت‌های زیادی را رقم میزند. این دارو ماندگاری زیادی دارد و در خون باقی میماند. اگر مبتلا به دیابت نوع ۲ باشید این دارو به شما کمک می‌کند و با کمی تغییر در میزان دوز دریافتی، میتواند باعث حس سیری بیشتر در شما شود. هنگامی که شما سیرتر باشید، کمتر غذا میخورید، هنگامی که کمتر غذا بخورید کاهش وزن خواهید داشت .
صحبت ما در مورد تنها چند پوند کاهش وزن نیست. در یک تحقیق انجام شده، افرادی که سماگلوتاید مصرف کرده بودند به طور میانگین شاهد کاهش وزن به میزان ۱۵ تا ۱۷% وزن بدن‌شان در طول ۶۸ هفته بودند، در حالی که در همین مدت گروه دارونما تنها شاهد کاهش وزن به میزان ۲.۴ درصد بودند. برای افرادی که با چاقی زندگی میکنند، این میزان کاهش وزن میتواند زندگی آنها را دگرگون کند. دکتر یئو در این مورد میگوید، “ ما ۲۰ هورمون گوارشی داریم که GLP-1 یکی از آنها می‌باشد. ما تنها میزان سطح یکی از هورمون‌های گوارشی در بدن را دستکاری می‌کنیم و ناگهان شما دیگر احساس گرسنگی زیادی نخواهید داشت . “
ویگووی و اوزمپیک چه هستند؟
ویگووی و اوزمپیک نام‌های تجاری دارو‌های تزریقی هستند که حاوی سماگلوتاید هستند که هر کدام برای شرایط متفاوتی مورد استفاده قرار میگیرند. دکتر بابک اشرفی از سایت Asda Online Doctor اینطور توضیح میدهد، “ اوزمپیک برای درمان دیابت نوع ۲ مورد استفاده قرار می‌گیرد در حالی که ویگووی دارای گواهینامه برای درمان چاقی و حمایت از مدیریت وزن می‌باشد .
“ همچنان که دوره درمان شما پیش میرود، دوز هر دو دارو نیز میبایست افزایش پیدا کند، اما برای آنهایی که ویگووی برایشان تجویز شده، در نهایت مصرف کننده دوز‌های بالاتری خواهند بود. هم مصرف کنندگان اوزمپیک و هم مصرف کنندگان ویگووی عموما در ابتدا با دوز ۰.۲۵ میلی گرم شروع میکنند، اما مصرف کنندگان ویگووی در نهایت به دوز ۲.۴ میلی گرم در هفته میرسند .
ناظر داروساز کارولینا گونکالوس از Pharmica در این مورد میگوید، “ اثر گذاری این دو در هر فردی متفاوت و عادات غذایی، فعالیت فیزیکی و دیگر شرایط پزشکی در اینجا دارای نقش هستند. مصرف کنندگان اوزمپیک میتوانند انتظار دیدن نتایج حداقل پس از ۸ هفته را داشته باشند اما معمولا حداقل چند ماه زمان نیاز است. برخی بیماران دارای دیابت نوع ۲ گزارش داده اند که پس از ۵۶ هفته از درمان شاهد کاهش ۷% از وزن بدن خود بوده‌اند. برای ویگووی، کاهش وزن میتواند پس از ۴ تا ۱۶ هفته از درمان ابتدایی رویت شود .
نحوه عملکرد سماگلوتاید چگونه است؟
سماگلوتاید از طریق کار روی سیستم ارتباطی داخلی که بدن و مغز را مرتبط می‌کند عمل می‌کند. قسمت‌های مختلف بدن از جمله روده ها، پانکراس و معده سیگنال هایی به مرکز کنترل مغز یعنی هیپوتالاموس ارسال میکنند که این امر تعیین کننده مقدار غذایی است که میخورید و مقدار چربی که ذخیره میشود می‌باشد. یکی از این سیگنال‌ها هورمون لپتین می‌باشد و باعث فعال سازی یکی از دو مسیری در مغز میشود که مسئول تنظیم وزن شما هستند .
اولین مسیر باعث پیوند لپتین به یک گیرنده خاص در مغز میشود که باعث فعال سازی نورونی به نام POMC میشود. دکتر فاطیما کودی استنفورد پزشک متخصص چاقی در ماساچوست و دانشیار دانشکده پزشکی هاروارد در این زمینه میگوید، “ هنگامی که ما این مسیر را فعال کنیم، باعث تحریک تولید BDNF میشویم. هنگامی که شما سطح بالایی از BDNF را داشته باشید، سیگنالی را دریافت خواهید کرد که به شما میگوید نه تنها تغذیه کمتری داشته باشید، بلکه ذخیره کمتری از چیزی که میخورید نیز داشته باشید . “
در ادامه میگوید ، “ اما به هر حال، در مغز افرادی که با چاقی زندگی میکنند، لپتین به یک گیرنده متفاوت وصل شده و نورونی متفاوت به نام AGRP را تحریک می‌کند. بدن این بیماران سیگنالی را دریافت می‌کند که به آنها میگوید که نه تنها تغذیه بیشتری داشته باشند، بلکه مقدار بیشتری از چیزی که میخورند را نیز ذخیره کنند. “ هنگامی که سماگلوتاید به گیرنده‌های GLP-1 در مغز متصل شود، مسیر فعال سازی AGRP مسدود میشود و مسیر فعال سازی POMC باز میشود. و این تمام کاری نیست که این دارو در زمینه تنظیم اشتهای شما انجام میدهد .
گونکالوس در این مورد میگوید، “ سماگلوتاید همچنین باعث کاهش سرعت پیشروی غذا از معده به روده کوچک میشود که این امر زمان حضور غذا در معده را افزایش میدهد که این امر باعث سیری طولانی تر شما خواهد شد. به علاوه، این امر باعث بهبود حساسیت انسولینی نیز میشود که باعث کاهش سطح قند خون و کاهش تولید گلوکز در کبد میشود. گولکالوس در این زمینه میگوید، “ نتیجه این امر این است که ذخایر چربی در بدن کاهش پیدا می‌کند زیرا که چربی ذخیره شده متابولیزه شده و مورد مصرف قرار می‌گیرد . “
تزریق سماگلوتاید چگونه باعث کاهش وزن میشود؟
از دیدگاه تجربی، سماگلوتاید صرفا باعث سیری زودتر شما برای زمان طولانی تری میشود. این دارو باعث تغییر طعم غذا یا حذف لذت غذا خوردن نمی‌شود. دکتر یئو در این مورد میگوید، “ مشخصا همیشه استثنائاتی وجود دارد، اما برای اکثر مردم، سماگلوتاید باعث حذف شادی از زندگی نمی‌شود. اینطور نیست که افراد مصرف کننده این دارو به دلیل عدم لذت بردن از غذا خوردن گوشه ای بدبختانه بنشینند. آنها صرفا دیگر مجبور نیستند به اندازه قبل تغذیه کنند. عملکرد این دارو به این شکل است. “
البته همانند هر داروی دیگر، این دارو نیز لزوما برای همه تاثیر گذار نخواهد بود. دکتر استنفورد در این مورد میگوید، “ مسیری که این دارو باعث تنظیم آن میشود شاید آن مسیری نباشد که نیازمند تنظیم شدن باشد اما در میان افرادی که به این دارو واکنش مثبت نشان میدهند، سماگلوتاید میتواند باعث آرام کردن آن قسمت از مغز شود که مشغله دریافت غذا دارد . “
دکتر استنفورد میگوید، “ برخی افراد از خواب میخیزند و به شکل اتوماتیک نه تنها در مورد صبحانه، ناهار و شام فکر میکنند بلکه به فکر وعده‌های روز بعد خود نیز هستند. مسیر‌های دیگری نیز در مغز آنها واقعا تقویت شده است. مغز آنها سیگنال سیری را صادر نمیکند و اشتهای زیادی دارند. البته آنها تلاش نمیکنند که اینطور باشند بلکه بدن‌شان به طور خوبی حس سیری را در آنها ایجاد نمیکند . “
دکتر اشرفی میگوید ، “ اگرچه بیماران ممکن است چند روز پس از اولین تزریق خود شاهد کاهش اشتهای خود باشند، اما دوره میانگین برای تجربه یک کاهش وزن قابل توجه چیزی حدود شش ماه است و بیشترین نتیجه را بیمارانی میگیرند که رژیم‌شان را کنترل میکنند، دریافت کالری را کاهش میدهند و به شکل مستمر ورزش میکنند . “
همانطور که دکتر استنفورد اشاره می‌کند، چاقی یک شبه در افراد ظهور نمیکند. “ برخی افراد ممکن است خیلی زود دچار چاقی شوند، مثلا در دو سالگی، اما برای اکثریت ما، زمان زیادی لازم است تا بافت آدیپوز تشکیل و تجمع یابد و ما انتظار نداریم که این مشکل را یک شبه حل کنیم. تجویز درست – شامل کار با پزشکی که فرد و این بیماری را درک می‌کند – کلید موفقیت است . “
سماگلوتاید برای چه افرادی مفید است؟
دارو‌های سماگلوتاید نظیر ویگووی مناسب بزرگسالانی است که مشکل وزن یا چاقی دارند. از لحاظ بالینی، “ چاقی “ از طریق معیاری به نام شاخص توده بدنی یا BMI اندازه گیری میشود که BMI حدود ۳۰ یا بالاتر از آن را چاق در نظر میگیرند و بین ۲۵ تا ۲۹ را “ دارای اضافه وزن “ می‌گویند. از نظر سازمان بهداشت جهانی تعریف چاقی یا اضافه وزن عبارت است از “ تجمع چربی اضافه یا غیر نرمال که خطرات سلامتی در پی دارد. “
از آنجایی که چاقی یک ریسک فاکتور مهم برای بیماری قلبی، دیابت نوع ۲ و برخی سرطان‌ها می‌باشد، تزریق سماگلوتاید میتواند به کاهش ریسک بروز این بیماری‌ها کمک کند. اما چه میزان چربی در بدن بیش از حد در نظر گرفته میشود؟
دکتر یئو در این مورد میگوید، “ هنگامی که چربی بدن شما افزایش یا کاهش پیدا می‌کند، مردم گمان میکنند که سلول‌های چربی شما افزایش یا کاهش پیدا میکنند اما این درست نیست. دقیق تر این است که سلول‌های چربی را همانند بادکنک هایی تصور کنیم که بزرگ یا کوچک میشوند. هنگامی که سلول‌های چربی شما پر شوند، این چربی اضافه در نهایت سر از کبد، ماهیچه‌ها و پانکراس شما در میاورد و میتواند شروع به آسیب‌های متابولیکی کند . “
دکتر یئو ادامه میدهد، “ سلول‌های چربی ما دارای ظرفیت‌های ذخیره منحصر به فردی هستند، بنابراین می‌توان دید که برخی افراد لاغر دچار دیابت نوع ۲ هستند اما برخی افراد با سایز بزرگ تر دارای سلامت کامل متابولیکی هستند. بخش عمده ای از این مساله به این بر میگردد که ظرفیت سلول‌های چربی تا پر شدن کامل چه اندازه می‌باشد. “ سماگلوتاید اینطور طراحی شده که سطح چربی اضافه را کاهش داده تا فرد سلامت متابولیکی اش بهبود یابد – نه اینکه مردم را دچار کمبود وزن کند .
اما علیرغم این موضوع، ما در عصری هستیم که تفکر “ خود دوست پنداری “ رایج شده و بسیاری این دارو را گامی به عقب در راستای این تفکر میدانند. دکتر یئو در این مورد میگوید، “ جنبش مثبت نگری به بدن در این راستا چیز جالبی است، این دست افراد نمیخواهند میزان وزن را به چشم یک مشکل یا شرمساری نگاه کنند. آنها میخواهند که مردم به خودشان افتخار کنند. این چیز خوبی است و من با آنها موافق هستم. اما یکی از پیام‌های آنها “ سلامتی در هر سایزی “ می‌باشد که چنین چیزی ممکن نیست. “
او ادامه میدهد، “ شما در سایز‌های گوناگونی میتوانید سلامتی داشته باشید اما به محض اینکه ذخایر چربی بدن شما از سطح ایمن فراتر رود دچار مریضی خواهید شد. بسیاری از افراد جدایی از تیپ بدنی که دارند، در لب مرز حداکثر ظرفیت مجاز ذخایر چربی در بدن خود هستند. و من فکر می‌کنم که در این نقطه سماگلوتاید و دیگر دارو‌های در این دسته میتوانند چه اکنون و چه در آینده کمک کننده باشند. “
عوارض جانبی سماگلوتاید چیست؟
برخی افراد با مصرف سماگلوتاید هیچگونه عارضه جانبی را تجربه نمیکنند. اما در میان آنهایی که دچار عارضه میشوند، اکثریت آنها مرتبط با مشکلات گوارشی می‌باشد که حالت تعوع، استفراغ، سؤ هاضمه، اسهال و یبوست از رایج‌ترین آنها می‌باشد. مایکل سم-یورک داروساز و پزشک در این مورد میگوید، “ با تغییرات کوچک در رژیم غذایی یا حتی استفاده از دارو‌های بدون نسخه می‌توان این عوارض جانبی را به حداقل رساند. برای مثال اگر دچار سؤ هاضمه شده اید، میتوانید اندازه هر وعده را کاهش دهید اما به شکل منظم در زمان‌های تعیین شده آنها را مصرف کنید و از غذاهای تند نیز اجتناب کنید. دارو‌های بدون نسخه نظیر Gaviscon یا Windeze نیز میتوانند کمک کننده باشند. “
با مصرف سماگلوتاید و ایجاد یک کاهش وزن قابل توجه، شما همچنین همراه چربی، ماهیچه نیز از دست خواهید داد. دکتر استنفورد در این مورد میگوید، “ این روشی است که بدن ما آن را اتخاذ می‌کند. شما نمیتوانید با خود بگویید که می‌خواهم طوری تغذیه و ورزش کنم که فقط چربی بسوزانم. چنین چیزی ممکن نیست. به شکل جالبی، هم اکنون یک داروی کاهش وزن به نام بیماگروماب وجود دارد که در مرحله آزمایشی برای حفظ توده عضلانی است. این دارو آن سطح از کاهش وزن در آزمایش‌های اولیه را نخواهد داشت اما میتواند به حفظ توده خالص عضلانی کمک کرده که ما ناگزیر در طول زدگی مان آن را از دست خواهیم داد. “
از آنجایی که سماگلوتاید یک داروی با اثر طولانی است، داده‌های بلند مدت در مورد آگونیست‌های GLP-1 نیز به شکل قابل توجهی مثبت میباشند. دکتر استنفورد در این مورد میگوید، “ این دسته از دارو‌ها از اوایل ۲۰۰۰ موجود بوده‌اند، اما تنها این اواخر بوده است که از آنها برای تنظیم وزن استفاده شده است. با این دارو‌ها اکنون شاهد احتمال کمتر بروز حملات قلبی کشنده یا غیر کشنده هستیم و همچنین شاهد کاهش بروز سکته‌های کشنده و غیر کشنده هستیم. ما شاهد کاهش مرگ و میر مرتبط با تمام دلایل هستیم. اکنون شاهد کاهش احتمال بستری به دلیل نارسایی قلبی هستیم. بنابراین چیز‌های مثبت زیادی را در بلند مدت شاهد خواهیم بود. “
هنگامی که مصرف سماگلوتاید قطع شود چه اتفاقی میافتد؟
به دلیل مکانیزم‌های بیولوژیکی، سماگلوتاید دارویی با اثر طولانی است و نه یک راه حل کوتاه مدت. بر اساس گفته دکتر استنفورد داده‌های حاصل از آزمایش‌های بالینی تا به امروز نشان میدهند که، “ هنگامی که شما مصرف دارو را قطع کنید، بدن دوباره به سطح مبنای خود باز میگردد – حالا هر سطحی که از قبل بوده. “
سطح قند خون شما اگر دچار دیابت نوع ۲ باشید ممکن است دوباره افزایش پیدا کند و اشتهایتان نیز با تمام قدرت باز خواهد گشت. بدون اتخاذ استراتژی‌های جایگزین مدیریت وزن، احتمالا هر مقدار وزنی که از دست داده‌اید را دوباره به دست خواهید آورد .
آیا این وزن برگشتی به اندازه اثرات مرتبط با رژیم‌های یو-یو مضر می‌باشد؟ دکتر یئو هشدار میدهد، “ اصول اصلی نشان میدهند که احتمالا همینطور خواهد بود زیرا که این هم یک روش دیگر در کاهش میزان دریافت غذا می‌باشد. علاوه بر شدت گرفتن احساساتی نظیر حس گناه، شرم و اضطراب در مبحث تغذیه، نوسان دوره ای در میزان وزن بدن میتواند باعث کاهش توده عضلانی، کند شدن سرعت متابولیسم و افزایش احتمال بروز بیماری‌های جدی نظیر بیماری قلبی، دیابت و فشار خون شود . “
آیا باید از سماگلوتاید استفاده کنید؟
سماگلوتاید یک کلید طلایی برای داشتن یک سبک زندگی سالم نمیباشد و قصد هم نبوده که اینطور باشد. این دارو پوشش دهنده ضعف در سیستم غذایی شما یا عدم دسترسی شما به مراقبت‌های بازدارنده نمیباشد. دکتر یئو در این مورد میگوید، “ این دارو صرفا به منظور ایجاد حس سیری بیشتر در شما تولید شده است. قرار نیست که اگر شما تمایل به مصرف مقادیر زیادی بستنی دارید این دارو این ضعف در رژیم تان را بهبود دهد، بلکه تنها کاری می‌کند که شما بستنی کمتری بخورید. این دارو ابزاری قدرتمند برای کمک به افراد برای کاهش وزن می‌باشد. اما در مبحث سلامتی فاکتور‌های بسیار بیشتری از صرفا وزن بدن نیز دخیل هستند . “
حیاتی است که چاقی را به عنوان یک بیماری پیچیده چند لایه بشناسیم. دکتر استنفورد در این مورد میگوید، “ یک دنیای بسیار وسیع تر در اینجا وجود دارد که در بر گیرنده مسائل محیطی، رشدی، اقتصادی، فیزیولوژیکی، اجتماعی، ژنتیکی و اپی ژنتیکی می‌باشد. ما تمرکز بیش از حدی صرفا روی یکی از این حوزه‌ها داریم در حالی که غافل از کل ماجرا هستیم. به نظرم در اینجاست که ما شکست می‌خوریم . “
از آنجایی که بیولوژی تنها یک تکه از یک پازل بزرگ تر و پیچیده تر می‌باشد، خوب است که سماگلوتاید را همانند یک آچار فرض کنیم در حالی که درمان چاقی نیازمند یک جعبه ابزار کامل است. دکتر یئو در این زمینه میگوید، “ از آچار تنها برای کاری که برای آن طراحی شده استفاده کنید. از آچار نمی‌توان به عنوان چکش استفاده کرد. این دارو نیز نمی‌تواند مشکلات اجتماعی را حل کند. این دارو نمی‌تواند نابرابری را حل کند و قطعا نمی‌تواند ضعف رژیم شما را پوشش دهد . “