تاثیر ورزش در فیزیولوژی زنان(اختلالات قاعدگی)
آیا بین مردان و زنان ورزشکار اختلاف فیزیولوژی وجود دارد؟
▪ بله این اختلالات در زمینه سیستم اسکلتی و عوامل بیومکانیکی نمود دارند ورزشکاران زن به‌طور معمول (ولی نه همیشه) کوچکتر و کوتاه‌تر بوده لگنی پهن‌تر دارند. زانوها به داخل متمایل شده و ساق پاها انحنای کمتری دارند این خصوصیات از جمله مواردی است که احتمال ایجاد بعضی از آسیب‌ها مانند دردهای کشککی – رانی را بالا می‌برد ورزشکاران زن درصدد بالاتری از چربی بدن داشته و حدود ۳۰ درصد، قدرت عضلانی کمتری نسبت به مردان دارند که خصوصاً مربوط به اندام فوقانی است. اما در هر صورت بیشتر بستگی به رشته ورزشی خاص دارد تا اینکه **** خاص عاملشان باشد.
● آیا ورزش کردن برای زنان سودمند است؟
▪ تمرینان منظم ورزشی دارای فواید مشابهی در زنان و مردان است. یعنی کاهش فشار خون، پائین آوردن تعداد ضربان قلب و افزایش ظرفیت هوازی همراه با کاهش درصد چربی بدن، تام موارد فوق به پیشگیری از آترواسکلروز و بیماری‌های قلبی کمک می‌کنند.
به‌علاوه ورزش‌های توأم با اعمال وزن روی بدن سبب تقویت استخوان‌ها و جلوگیری از پوکی استخوان می‌شوند.
● در چه مواردی بانوان نباید ورزش کنند؟
▪ زمانی تصور می‌شد که ورزش شدید به سیستم تولیدمثل زنان آسیب وارد می‌کند در ضمن عقیده داشتند که زنان خصوصاً در جریان عادت ماهیانه نباید ورزش کنند. امروزه خلاف هر دوی این موارد ثابت شده است.
● اثرات ورزش روی قاعدگی
▪ ورزشکاران زن مستعد اختلالات قاعدگی از جمله تأخیر در شروع آن، فقدان اولیه و ثانویه، افزایش فاصله بین دو سیکل قاعدگی و فقدان تخمکگذاری می‌باشند. مثلاً فقدان قاعدگی در ۳ تا ۵ درصد کل جمعیت رخ می‌دهد اما در ۱۵ تا ۶۰ درصد زنان ورزشکار مشاهده می‌شود. از جمله علل آن وزن پائین بدن، از دست دادن سریع وزن، شروع سریع ورزش‌های سنگین، تغذیه ناکافی در مقایسه با احتیاج به انرژی و وجود استرس‌های فیزکی و روانی است.
● خطر فقدان قاعدگی در چیست؟
▪ در صورت فقدان قاعدگی به مدت طولانی خطر کاهش دانسیته استخوانی و ایجاد پوکی استخوان زودرس وجود دارد.
به‌نظر می‌رسد سایر اختلالات قاعدگی ناشی از ورزش هم در کاهش دانسیته استخوان در درازمدت مؤثر باشند. فقدان هورمون استروژن لااقل به‌صورت تئوریک سبب بالا رفتن چربی‌های خون و ایجاد آترسکلروز زودرس می‌شود پس درمان مناسب اختلالات قاعدگی اهمیت به‌سزائی دارد.
● بهترین راه جلوگیری از حاملگی در یک زن ورزشکار در سنین باوری چیست؟
▪ در کل روش‌های متعددی برای جلوگیری از بارداری وجود دارد. یکی از قابل پذیرش‌ترین این روش‌ها استفاده از قرص‌های ضدبارداری است که با توجه به نسل جدید آنها که دارای تعادل مناسبی از هورمون‌های استروژن و پروژسترون است دارای عوارض کمتری می‌باشند. از جمله فواید دیگر آنان می‌توان به رفع علائم دردناک پیش از شروع قاعدگی، کاهش آنمی فقر آهن، ضایعات خوش‌خیم پستانی، بیماری‌های التهابی لگن، کیست‌های تخمدانی و رماتیسم مفصلی اشاره کرد.
به هر حال در صورت نیاز، از طریق مشاوره با پزشک، نوع و نحوه مصرف دارو معلوم خواهد شد.
● فواید فعالیت بدنی و ورزش در یک زن باردار
▪ انجام تمرینات منظم بدنی در طی حالمگی سبب بهبود خواب، بالا رفتن حس اعتمادبه‌نفس کاهش شدت و یا بروز درد کمر و وریدهای وارسیی، جلوگیری از افزایش بیش از حد وزن و حفظ سطح آمادگی بدنی مادر می‌شود. اگرچه از لحاظ تئوریک ورزش شدید در جریان حاملگی می‌تواند سببایجاد آسیب‌هائی به نوزاد و یا مادر شود. با توجه به تحقیقات انجام شده لزومی به کاهش شدت ورزش در زن باردار حس نمی‌شود.
چه ورزش‌هائی در یک حاملگی سالم و بی‌خطر توصیه می‌شوند؟
از انجام چه ورزش‌هائی باید خودداری کرد؟
اتیا شکل ورزش برای تمام زنان باردار یکسان است؟
در جریان حاملگی ورزش‌های با شدت کم تا متوسط انجام می‌شود. ورزش منظم (حداقل ۳ بار در هفته) به شکل‌های مقطع ترجیح داده می‌شود.
بعد از سه ماه اول حاملگی از ورزش در حالت خوابیده به پشت خودداری ورزند.
چرا که این حالت سبب کاهش برون ده قلبی در بعضی زنان می‌شود. در ضمن دوره‌های طولانی‌مدت ایستادن هم توصیه نمی‌شود.
در صورت احساس خستگی باید ورزش را قطع کنند. اصولاً فعالیت تا حدی توصیه می‌شود که به خستگی نیانجامد ورزش‌های بدون وزنه مثل دوچرخه‌سواری و شنا با حداقل خطر آسیب به مادر و جنین همراه بوده و می‌توانند تا پایان دوران حاملگی ادامه یابند.
انجام هرگونه ورزش که با خطر برخورد ضربه و آسیب به شکم همراه باشد ممنوع است خصوصاً در سه ماه آخر حاملگی.
با توجه به وزن رحم حامله و نیز اضافه وزن مادر باید مراقب از دست دادن تعادل بدن ناشی از تغییر در محور ثقل باشد، باید رژیم غذائی مناسب در جریان حاملگی و ورزش تأمین شود به‌علاوه تأمین آب موردنیاز بدن دارای اهمیت است.
ورزش‌های دوران حاملگی وابسته به وضعیت هر فرد تفاوت خواهد کرد. نوع این ورزش‌ها بسته به سطح آمادگی بدنی قبلی خانم باردار، وضعیت پزشکی وی، در دسترس بودن وسایل تمرینی و ترجیح خود وی است.
قطع ورزش در صورت وجود هر یک از علائم زیر توصیه می‌شود. تنگی‌نفس، سردرد، ضعف عضلانی، تنوع، خستگی، درد قفسه سینه، درد پشت، درد لگن، اشکال در راه رفتن کاهش فعالیت جنین انقباضات متوالی رحم، خونریزی از واژن ترشح مایع آمنیوتیک، منع مطلق انجام ورزش در حین حاملگی شامل موارد زیر است، خونریزی‌های اخیر رحمی، دیسترس جنینی، بیماری‌های قلبی سابقه سقط یا زایمان زودرس (بیش از یکبار) فشار خون حاملگی دیابت و بیماری کلیوی کنترل نشده پارگی اخیر پرده‌ها از شیرجهزدن در آب رفتن به مکان‌های با ارتفاع زیاد و اکسیژن کم‌شنا در آب بسیار گرم یا بسیار سرد و اسکی روی آب نیز خودداری شود.