مغز دوم بدن : درک اهمیت میکروب‌های دستگاه گوارش و سلامت آن
آیا میدانستید از روزی که متولد شده اید، میکروب‌های موجود در دستگاه گوارشتان نقشی کلیدی در کمک به افزایش سلامتی مغز و سیستم عصبیتان داشته اند؟ شواهد علمی نشان میدهند که این میکروب‌ها میتوانند با تاثیر روی بخش‌های خاصی از مغز روی سلامت عمومی و حالات رفتاری شما اثر بگذارند. به شکل دقیق تر، داشتن دستگاه گوارشی سرشار از میکرو ارگانیزم‌های مفید مرتبط با کاهش نرخ چاقی، کاهش مشکلات گوارشی، افزایش طول عمر و بهبود حالات رفتاری می‌باشد.
دستگاه گوارش شما دومین قسمت بدن از لحاظ تعداد اتصالات عصبی می‌باشد (مغز در رتبه اول است) و گاهی اوقات از آن با عنوان “ مغز دوم “ یاد میشود. بسیار حیرت آور است نه؟ مغز و دستگاه گوارش شما از طریق مجموعه ای از سیگنال‌های پیچیده در ارتباط با هم هستند که این سیگنال‌ها باعث انتقال اطلاعات بین این دو عضو بدن میشود و از این طریق آنها میتوانند عملکرد‌های مختلفی را در بدن کنترل کنند مخصوصا عمل خوردن و هضم غذا.
رابطه بین مغز و دستگاه گوارش بسیار وسیع است و ثابت شده است که این رابطه یک تاثیر شبکه ای روی حالات خلقی شما دارد. پزشکان مدت هاست میدانند که مشکل در دستگاه گوارش میتواند با ارسال سیگنالی به مغز باعث ایجاد حالت تعوع و جلوگیری از خوردن بیشتر شود که این امر نیز میتواند باعث ایجاد افسردگی در فرد شود (هر چند کوتاه مدت). در رابطه با انتقال پیام‌های آزاد شده از روده به جریان خون حدود ۱۶ ماده شیمیایی شناخته شده‌اند و این سیگنال‌ها با ارسال به مغز تعیین کننده تغذیه بیشتر یا کمتر در ما هستند. ژن شما و همچنین غذایی که میخورید، دو فاکتور مهم در کنترل این رفتار هستند.
آیا بین تنوع میکرو‌ب ها و استرس رابطه وجود دارد؟
در زمان‌های استرس، مغز میتواند از طریق احساسات شما حرکات روده را تغییر دهد که این امر نیز به شکل غیر مستقیم روی فعالیت هورمونی شما تاثیر می‌گذارد. همین امر نیز خود میتواند باعث ایجاد اختلالات عظیم در سطح میکروبیوم‌ها و ایجاد افسردگی شود. از طریق انجام تحقیقات علمی بیشتر، اکنون مشخص شده است که سیستم ایمنی بدن نیز همچنین دارای نقش مهمی در ارتباط بین مغز و دستگاه گوارش می‌باشد.
لنفسیت تی تنظیم کننده (Regulatory T Cells) ، که مسول کنترل و تنظیم واکنش سیستم عصبی به سلول‌های خارجی در جلوگیری از بیماری‌های خود ایمنی می‌باشد نیز خود در ارتباط پیوسته با میکروب‌ها و مغز می‌باشد و به عنوان یک پیام رسان بین این دو عمل می‌کند. یکی از مشکلات رایج مرتبط با دستگاه گوارش، سندروم روده تحریک پذیر می‌باشد. این بیماری در زنان شایع تر از مردان می‌باشد و همچنین این بیماری در افراد بین سنین ۳۰ تا ۶۰ سال بیشتر مشاهده میشود. اگرچه علت اصلی آن هنوز نامشخص است، اما از استرس به عنوان یک عامل بزرگ یاد میشود. در حقیقت، در ۵۰% افراد مبتلا به این سندرم مشکلات روانی نظیر اضطراب، استرس و افسردگی مشاهده شده است.
بهبود سلامت با مصرف غذا‌های تخمیر شده
اگرچه کنترل استرس میتواند به کاهش اثر برخی مشکلات روانی ذکر شده در بالا کمک کند، اما مصرف غذا‌های تخمیر شده (پروبیوتیک) این اطمینان را در شما ایجاد خواهد کرد که از طیف وسیعی از میکروب‌های سالم به منظور بهبود سلامت عمومی بدن و بهبود حالات خلقی دریافت خواهید کرد. برخی از این مواد غذایی عبارتند از :
- ماست طبیعی
- کیمچی
- تمپه
- میسو
- کلم ترش
- شیر سویا
این مواد غذایی سرشار از میکروب‌های زنده نظیر لاکتوباسیلوس هستند، نوعی باکتری مفید دستگاه گوارش که برای حفظ سلامتی و جلوگیری از بیماری‌ها بسیار مفید است. خلاصه کلام این است که مصرف غذا‌های تخمیر شده میتواند باعث بهبود عملکرد میکروب‌های مفید در دستگاه گوارش شود که همین امر نیز میتواند باعث کاهش گسترش بیماری‌های مرتبط با دستگاه گوارش شود.
در نهایت، تنوع نمک زندگی می‌باشد. استفاده از انواع مختلفی از مواد غذایی باعث ایجاد یک ترکیب مناسب از میکروب‌های مفید در بدن میشود که نتیجه آن بهبود سلامت عمومی بدن می‌باشد (چیزی که امروزه به واسطه توجه عموم به مصرف فست فود‌ها مورد غفلت قرار گرفته است).
در رژیم‌های غذایی بسیاری از افراد در جوامع کنونی چربی فراوان و شکر فرآوری شده وجود دارد که این امر از افزایش سطح باکتری‌های مفید در دستگاه گوارش جلوگیری می‌کند. همانطور که انتظار میرود، این نوع سبک غذایی در نهایت منجر به افزایش تعداد بیماری‌های فیزیکی و روانی در افراد نظیر افسردگی، پرخوری و انواع سرطان‌ها میشود. بنابراین، اگر خواهان داشتن بدنی فیت و سالم هستید، هم از لحاظ روانی و هم فیزیکی، پس بسیار مهم است که از نقش مهم غذا‌های تخمیر شده در رژیم خود غافل نشوید.
آیا ورزش کردن به شکل مثبتی میتواند میزان میکروب‌های مفید دستگاه گوارش را تغییر دهد؟
بر اساس یک تحقیق منتشر شده در (Medicine & Science in Sports & Exercise) سی و دو فرد بالغ در یک تحقیق انتخاب شدند تا ببینند چه میزان ورزش میتواند باعث ایجاد تغییر در ترکیب میکروب‌های دستگاه گوارش شود. محققان ۱۸ زن دارای تناسب اندام خوب و ۱۴ زن چاق را انتخاب کردند که آنها میبایست در یک تمرین استقامت محور در طول یک دوره ۶ هفته‌ای شرکت میکردند. همچنین آنها ۳ روز در هفته تمرین میکردند و هر جلسه حدود ۳۰-۶۰ دقیقه به طول مینجامید.
در طول این ۳۰-۶۰ دقیقه تمرین، فشار تمرینی آنها بین متوسط و شدید تغییر پیدا میکرد. بعد از اینکه دوره آنها به پایان رسید، از این افراد خواسته شد تا دوباره به مدت ۶ هفته به زندگی ساکن خود بازگردند. در طول تحقیق، محققان نمونه مدفوع این افراد را قبل و بعد از انجام دوره ۶ هفته‌ای تمرینات جمع آوری کردند و همچنین این نمونه‌ها قبل و بعد از دوره ۶ هفته‌ای استراحت نیز جمع آوری شد.
بعد از اینکه محققان آنانیز‌های گوناگونی را انجام دهند، دریافتند که در همه نمونه‌های جمع آوری شده میزان اسید‌های چرب با زنجیره کوتاه (SCFA) افزایش پیدا کرده بود. این موضوع نشان میداد که بهبود وضعیت سیستم تنفسی و هوازی به شکل مثبتی در ارتباط با افزایش تنوع و تولید باکتری‌های مفید دستگاه گوارش می‌باشد. اما بعد از انجام آنالیز‌ها مشخص شد که هنگامی که افراد به سبک زندگی ساکن روی آوردند میزان سطح (SCFA) در آنها کاهش پیدا کرده بود و تمام آن تاثیرات مثبت حاصل از ورزش روی سطح میکروب‌های مفید به سرعت از بین رفته بود.
افراد مورد آزمایشی که دارای تناسب اندام مناسب بودند، افزایش بیشتری را در تنوع باکتری‌های حاصل از تولید (SCFA) داشتند، در حالی که این میزان افزایش در افراد چاق متوسط بود. در مجموع، محققان از این تحقیق نتیجه گیری کردند که انجام ورزش منظم دارای یک اثر شبکه ای مثبت در تغییر عملکرد میکروب‌های مفید در دستگاه گوارش می‌باشد. اگرچه این اثر در افراد دارای تناسب اندام مناسب بیشتر بود، اما در مجموع همه افراد از این موضوع به میزان‌های مختلفی سود خواهند برد.
جمع بندی
میکروب‌ها نقش بسیار مهمی در زندگی ما دارند و مسول بهبود سلامتی مغز و سیستم عصبی شما هستند. رابطه بین مغز و دستگاه گوارش شما بسیار پیچیده می‌باشد و ثابت شده است که همین ارتباط تاثیر مهمی در حالات شما دارد و تعیین کننده میزان تغذیه شما می‌باشد (این موضوع هنگامی که از یک رژیم غذایی دقیق و سخت بخواهید استفاده کنید بسیار مهم است).
در مواقع استرس (چه در زمان‌های کمبود خواب و یا دیگر عوامل استرس زا)، بدن شما به شکل منفی حرکات روده را تغییر میدهد که همین امر باعث اختلال در تولید طبیعی میکروب‌های سلامت میشود. بسیار مهم است که استرس خود را کنترل کنید (به منظور تنظیم سطح کورتیزول) تا بتوانید عملکرد خود را هم از لحاظ فیزیکی و هم از لحاظ ذهنی افزایش دهید.
گنجاندن برخی از مواد غذایی ذکر شده در بالا در رژیم غذایی نظیر کیمچی، تمپه و ماست طبیعی همراه با مصرف انواع میوه ها، سبزیجات و غذا‌های کامل میتواند ظرفیت شما را بسیار بهبود دهد (چه در باشگاه و چه در خارج باشگاه) و میتواند سلامت طولانی مدت شما را تضمین کند. در آخر نیز انجام ورزش منظم نقشی بسیار مهم در ترکیب بندی میکروبی دستگاه گوارش شما ایفا می‌کند. روزانه یا روز در میان به میزان ۳۰-۶۰ دقیقه برای ورزش کردن وقت صرف کنید تا با بهبود وضعیت باکتری‌های دستگاه گوارش و افزایش تنوع آنها بتوانید به بدنی کم چرب، سلامت و عضلانی دست یابید.