بسیاری از ما شرایطی که می‌خواهیم تعریف کنیم را حین رژیم گرفتن تجربه کرده‌ایم.در ابتدا کم کردن ۵-۱۰ پوند اول به نسبت کار آسانی می‌باشد اما ناگهان میبینیم کم کردن ۵-۱۰ پوند دوم دو برابر سخت تر از قبل شده است و ۵-۱۰ پوند سوم را میبینیم که بسیاری در کم کردن آن شکست میخورند و اینجاست که رژیم آنها پایان می‌یابد.اما بر خلاف انتظار اینجا پایان کار نیست و کمی پس از اتمام رژیم میبینیم که آن وزن کم شده نیز باز خواهد گشت و حتی بیشتر هم برمیگردد.
به این رویداد جهش در افزایش چربی بدن گفته میشود که توسط بسیاری از تحقیقات به آن اشاره شده است.طبق این تحقیقات دانشمندان به این نتیجه رسیده‌اند که حدود یک سوم افرادی که رژیم میگیرند و وزن کم میکنند دوباره بیش از آنچه کم کرده بودند افزایش وزن پیدا میکنند.بیشتر از ۱۲ تحقیق نشان داده است که رژیم گرفتن به منظور کاهش وزن در واقع خود ارتباطی مستقیم با افزایش وزن و چاقی در آینده دارد! در حقیقت طی یک آزمایش که در سال ۲۰۱۱ انجام شد مشخص شد که هرچه افراد در طول زندگی خود اقدام به رژیم گرفتن بیشتری کنند وزن بیشتری نیز در طول عمر خود به دست خواهند آورد.
این رویداد اینطور به نظر می‌رسد که بزرگ ترین مشکل افرادی است که در ابتدای شروع رژیم خود چاق نمی‌باشند.در حقیقت تحقیقات نشان داده است که افراد با وزن نرمالی که اقدام به کاهش وزن میکنند خطر ابتلا به افزایش وزن در آنها تا ۶-۱۵ سال بعد از آن دو برابر افرادی است که هیچگاه اقدام به گرفتن رژیم نمیکنند.به علاوه در یک تحقیق دیگر که روی ورزشکاران مرد حرفه ای انجام شد مشخص شد که ورزشکارانی که مکرر اقدام به کاهش وزن خود برای قرار گرفتن در رده وزنی مناسب میکنند (بوکسرها، وزنه برداران و کشتی گیران) در سنین ۲۰-۶۰ سالگی وزن بسیار بیشتری را نسبت به غیر ورزشکاران و ورزشکارانی که مکرر اقدام به کاهش وزن نمیکنند به دست خواهند آورد.
بدن از یک نقطه ای به بعد سعی در حفظ چربی‌‌ها دارد
یک نظریه شناخته شده و مقبول در جامعه علمی این است که بدن دارای یک نقطه تعیین شده برای حفظ چربی ها می‌باشد که از آن نقطه به بعد بدن سعی در حفظ چربی‌‌ها یا دفاع از آنها می‌کند.به عبارتی بدن شما دوست دارد میزان چربی خود را همانند زمانی که معمولی تغذیه می‌کنید حفظ کند.اگر شما میزان چربی خود را بسیار بیشتر از این نقطه تعیین شده کاهش دهید یا میزان دریافت کالری خود را ناگهان کاهش دهید بدن شما در این حالت چربی سوزی را بسیار سخت تر از قبل خواهد کرد.از طرف دیگر اگر بیش از حد هم چربی اضافه داشته باشید بدن شرایطی را ایجاد می‌کند که افزایش چربی به سختی انجام خواهد پذیرفت.
اما چگونه این اتفاق می‌افتد؟ امروزه معلوم شده است که این رویداد تنها توسط یک مکانیسم انجام نمی‌شود.همچنان که میزان سطح چربی بدن کاهش می‌یابد یا میزان مصرف کالری به شدت کاسته میشود تمام مکانیسم های مربوط به سوزاندن کالری یا ایجاد تعادل بین کالری دریافتی و مصرف شده تحت تاثیر قرار میگیرند.اکنون بیایید آنها را یک به یک بررسی کنیم.
۱) متابولیسم : کالری سوزی کمتر
یکی از واکنش‌هایی که بدن نسبت به کاهش دریافت کالری یا چربی سوزی نشان میدهد کاهش متابولیسم بدن در زمان های استراحت می‌باشد.به عبارتی بدن از میزان کالری سوزی که حین استراحت دارید خواهد کاست.این واکنش اغلب اینطور تصور میشد که صرفا نتیجه داشتن حجم عضلانی کم می‌باشد و در نتیجه برای حفظ حجم عضلانی کمتر انرژی کمتری نیز مورد نیاز می‌باشد.اما تحقیقات اخیر نشان داده است که کاهش سرعت متابولیسم در حالت استراحت ارتباطی به کاهش حجم عضلانی بدن ندارد.به علاوه هنگامی که کاهش وزن پیدا می‌کنید میزان انرژی صرف شده در فعالیت‌ها نیز کاهش می‌یابد.
حتی شنیده میشود که برخی‌‌ها میگویند “ دستگاه هوازی من نشان میدهد که در طول فعالیت ۸۰۰ کالری سوزانده ام! “ اما به احتمال زیاد شما این میزان کالری سوزی نمی‌کنید و اگر این تمرینات هوازی همراه با کاهش دریافت کالری و رژیم باشد به احتمال بسیار زیاد خیلی کمتر از این میزان کالری سوزی انجام خواهید داد.منصفانه نیست نه؟ اما بدن به این نحو کار می‌کند.
۲) غذا : خاصیت گرمایی کمتر در غذاها
شاید فکر کنید که در این دنیای بدن سازی و فیتنس به تنها چیزی که میشود اطمینان کامل کرد ارقام ذکر شده برای کالری موجود در مواد غذایی می‌باشد.اما اشتباه فکر کردید. اول از همه به طور کلی باید بگوئیم که معمولا روی لیبل تمامی مواد غذایی میزان کالری و میزان درشت مغذی های آن معمولا ۱۰-۲۰ درصد کمتر از حد واقعی آن ذکر میشود.به علاوه بسته به نوع شمارش کالری‌ها (قبل یا بعد از پخت غذا) و روش تهیه غذا شما به راحتی ۱۰-۲۰ درصد دیگر به میزان کالری آن خواهید افزود.
اما هنگامی که شما در رژیم هستید یک مورد دیگر نیز می‌باشد که این اعداد و ارقام را به هم میریزد.اثر گرمایی مواد غذایی (TEF) که به میزان کالری مصرف شده طی هضم، جذب، متابولیسم و ذخیره مواد غذایی گفته میشود معمولا میزان آن به سختی به ۱۰% کل کالری می‌رسد که شما در روز میسوزانید.اما هنگامی که شما در رژیم هستید میزان (TEF) شما کاهش پیدا خواهد کرد و در نتیجه کالری سوزی کمتری را در طول روز خواهید داشت.
۳) سلول‌ها : سوخت کمتر در کوره
اگرچه تطابق پذیری نسبت به کاهش وزن و کاهش مصرف کالری‌ها روی ترازو کاملا قابل مشاهده می‌باشد اما این رویداد در کوچک ترین سطوح سلولی نیز رخ خواهد داد.سلول های شما دارای میتوکوندری میباشند که اندامکی است که چربی‌‌ها را به منظور تولید آدنوزین تری فسفات میسوزاند.احتمالا شاید شنیده باشید که میتوکوندری‌ها را کوره های سلول‌ها نیز می‌نامند.اما هنگامی که شما در رژیم هستید و کالری محدود و کمی مصرف می‌کنید بدن شما از طریق قادر ساختن این کوره های سلول‌ها به تولید کمتر انرژی خود را تطابق میدهد که این خبر برای چربی سوزی شما خبر بعدی محسوب میشود.
۴) هورمون‌ها : از دست رفتن لپتین
در این میان سیستم هورمونی بدن نیز همچنین هدف تطابق پذیری متابولیکی خواهد بود.بیشتر دانشمندان این موضوع را قبول دارند که چربی سوزی به واسطه کاهش تعداد سلول های چربی رخ نمیدهد بلکه این سایز این سلول‌ها است که کوچک تر میشود.همانطور که سلول های چربی در طول فرایند کاهش وزن کوچک میشوند آنها ترشح هورمونی به نام لپتین را نیز کاهش میدهند.لپتین یک هورمون مهم در کنترل گرسنگی و بسیاری دیگر از واکنش های متابولیکی می‌باشد.
به بیان دیگر لپتین در واقع نقش بسیار مهمی هم در چربی سوزی و هم در افزایش چربی بدن ایفا می‌کند.هنگامی که شما میزان کالری دریافتی خود را کاهش دهید یا میزان درصد چربی بدن شما پائین تر از نقطه تعیین شده بدن رود سلول های چربی کوچک شده میزان تولید لپتین خود را کاهش میدهند.اما موضوع جالبی که وجود دارد این است که چندین تحقیق به این نتیجه رسیده‌اند که رژیم های کم کالری میتوانند در نهایت باعث سرکوب بیش از حد میزان متابولیسم بدن شوند و در واقع میتوانند میزان نقطه تعیین شده مجاز چربی بدن را افزایش دهند!
به طور مشابه هورمون تیروئید (T3) نیز طی فرایند کاهش وزن و رژیم های کم کالری کاهش پیدا می‌کند که نتیجه آن هم کاهش میزان متابولیسم بدن خواهد بود اما در نقطه مخالف طی فرایند کاهش وزن و کاهش میزان کالری‌ها هورمون گرلین افزایش پیدا می‌کند.افزایش سطح هورمون گرلین نشان داده است که میتواند باعث افزایش اشتها شود که در نتیجه شما گرسنگی بیشتری را حس خواهید کرد حتی در زمان‌هایی که بدن شما کالری کمتری هم میسوزاند.
۵) سلول های چربی : تعداد بیشتر برابر با حساسیت جذب انسولین بیشتر
همانطور که در بالا اشاره کردیم هنگامی که شما در رژیم هستید سلول های چربی تمایل به کوچک شدن دارند و اینطور نیست که از تعداد آنها کاسته شود.اما یک تئوری بسیار جالب وجود دارد که بیان می‌کند که طی یک دوره تغذیه مجدد بعد از رژیم در مقیاس زیاد این امکان وجود دارد که سلول های چربی کوچک جدیدی تولید شوند.اینطور فرض میشود که با افزایش مقدار کمی در وزن بعد از رژیم این سلول های کوچک میتوانند بزرگ شوند.
اما نتیجه پایانی چیست؟ هنگامی که شما دوباره به میزان درصد چربی که بدن تعیین کرده است بازگردید، تعداد سلول های چربی بیشتری را در مجموع خواهید داشت اما هر کدام از این سلول های چربی در این مقطع کوچک تر از اندازه خود در زمان قبل از رژیم هستند.این رویداد ممکن است باعث القا این موضوع به بدن شما شود که هنوز به آن نقطه تعیین شده نرمال برای چربی‌‌ها نرسیده اید زیرا سلول های چربی همچنان کوچک تر از قبل هستند و سطح هورمون لپتین نیز ممکن است پائین تر از حد معمول نسبت به همین میزان درصد چربی بدن در قبل از رژیم باشد. در نتیجه تمام این رویداد‌ها بدن شما مستعد افزایش چربی بیشتری خواهد بود!
اگرچه این رویداد‌ها تمام آن چیزی نیستند که در سلول های چربی روی میدهند.کاهش وزن و استفاده از رژیم های کم کالری باعث میشوند سلول های چربی نسبت به جذب انسولین حساس تر شوند که همین موضوع باعث میشود مواد غذایی بیشتری در این سلول‌ها ذخیره شوند.همین تطابق پذیری بافت های چربی میتواند مهم ترین فاکتور در ایجاد پدیده جهش در افزایش میزان چربی بدن باشد.
رژیم غذایی خود را به درستی شروع و به درستی پایان دهید
اکنون شما میتوانید ببینید که چقدر سیستم دفاعی بدن در حفظ چربی‌‌ها در نقطه تعیین شده مطلوب خود قدرتمند و سمج می‌باشد.هنگامی که شما وارد یک رژیم کم کالری میشوید یا میزان درصد چربی بدن خود بسیار پائین تر از نقطه تعیین شده پائین میاورید در آخر بدن خود را مستعد ذخیره کردن چربی خواهید دید.علاوه بر این موضوع اگر بعد از پایان رژیم خود نیز شروع به خوردن مواد غذایی بیش از حد کنید (که معمولا بعد از رژیم این اتفاق می‌افتد) خواهید دید که بدن شما چگونه به شکل بسیار قابل توجهی چربی پیدا می‌کند و چاق خواهد شد.
اکنون مطمئن هستیم که با خود این سوال را می‌کنید : “ آیا شما میگویید که هرگز رژیم نگیریم؟ اگر رژیم نگیرم چگونه چربی های اضافه بدن خود را بسوزانم؟ “
صادقانه اگر بخواهیم بگوئیم حرف ما این نیست که شما هیچ تلاشی به منظور چربی سوزی انجام ندهید اما این کار باید کاملا به درستی انجام شود و یک موضوع مهم تر اینکه شما باید پس از رژیم خود یک ریکاوری مناسب را از آن داشته باشید.
مترجم : حسام رضایی
واقعا ممنون از مطلب مفیدتون