پیتزا و کوکایین؟ هر دو برای مغز یکسان هستند
غذاهایی که به صورت ترکیبی شامل سطح بالایی از چربی‌‌ها و کربوهیدرات یا شکر در خود هستند میتوانند غذاهایی جذاب برای ما به نظر آیند. این مدل غذا‌ها طعم بسیار خوبی دارند و پرخوری در آنها بسیار راحت روی میدهد. در واقع مثال‌های بسیار محدودی در طبیعت وجود دارند که دارای این دو ترکیب با هم باشند. برای ده ها هزار سال، اجداد ما کربوهیدرات و چربی مورد نیاز خود را از منابع جداگانه ای دریافت میکردند. برای مثال چربی را از گوشت و دانه‌ها و کربوهیدرات‌ها را از گیاهان آبزی، برگ ها، ریشه‌ها و میوه‌ها تامین میکردند. برای انسان‌های اولیه بسیار عجیب بوده است که این دو منبع غذایی را در یک وعده غذایی واحد با هم ترکیب کنند. اما همچنان که کشاورزی ابتدایی در حال گسترش بود، انسان‌ها شروع به ترکیب غذا‌ها با هم کردند، نظیر غلات نشاسته دار و شیر پر چرب.
سپس در یک قرن گذشته تا کنون همانطور که می‌بینید مصرف غذا‌های حاوی چربی و کربوهیدرات در یک وعده غذایی به یک عادت برای بسیاری از ما تبدیل شده است نظیر مصرف پیتزا، بستنی، آبنبات و شیرینی ها، که همگی دارای سطح بالایی از چربی و شکر هستند. اما در طول این ۱۵۰ سال گذشته از تکامل انسان که به سرعت نیز سپری شده است، هنوز بدن ما واقعا نمیداند که با این ترکیب غذایی نوظهور دقیقا باید چه کند. بر اساس یک تحقیق جدید، همین عدم آشنایی بدن ما با این ترکیبات غذایی است که منجر به ایجاد ادیپمی جهانی چاقی شده است. همچنین این موضوع را می‌توان به عدم اراده لازم در انتخاب مواد غذایی میلیون‌ها نفر در سراسر جهان مرتبط دانست. اما اکنون ما چیز‌های بیشتری در این مورد میدانیم.
چه چیزی ما را وادار به انتخاب غذایی می‌کند که می‌خوریم؟
در یک تحقیق منتشر شده در ژورنال (Cell Metabolism)، محققان به دقت نوع واکنش مغز به مصرف غذا‌های دارای ترکیبی از چربی و کربوهیدرات را مورد اکتشاف قرار دادند. آنها این کار را از طریق برنامه ریزی یک سیستم پیچیده انجام دادند که در آن افراد داوطلب مورد آزمایش میبایست از بین تصویر انواع غذا‌ها گزینه خود را انتخاب میکردند. برخی از این غذا‌ها تنها حاوی چربی، برخی فقط کربوهیدرات و بعضی از آنها حاوی ترکیبی از هر دو بودند.
تیم تحقیق این تئوری را مطرح کرد که انتخاب این افراد میتواند مرتبط با سیستم پاداش مغز باشد که میتواند باعث آزاد سازی دوپامین در قبال انتخاب مواد غذایی سرشار از انرژی شود و باعث ایجاد حس شادی در این افراد شود. این موضوع بسیار سر راست است، کافی است که یک انتخاب غذایی پیش روی ما باشد و ما انسان‌ها آن غذایی را انتخاب می‌کنیم که دارای بیشترین انرژی در خود باشد. اما داستان پیچیده تر از این حرف‌ها میباشد.
سیگنال‌های بعد از تغذیه
چه باور کنید یا نه، بدن ما در تخمین میزان انرژی موجود در منابع غذایی دارای چربی خالص بسیار خوب عمل می‌کند. این سیگنال‌های بعد از تغذیه برای ما بسیار ضروری هستند زیرا آنها هستند که به بدن می‌گویند برای تامین میزان کالری روزانه نیازمند چه میزان تغذیه میباشد. اما بنا به دلایلی، قابلیت بدن در تخمین میزان کالری غذاهایی که به صورت ترکیبی دارای کربوهیدرات و چربی هستند یا غذا‌های سرشار از کربوهیدرات کمتر میباشد.
برخی از این سیگنال‌های بعد از تغذیه از دستگاه گوارش به مغز ارسال میشوند و باعث آزاد سازی دوپامین میشوند. دوپامین یک انتقال دهنده عصبی میباشد که به تنظیم مراکز پاداش و لذت مغز کمک می‌کند. محققان در این مورد می‌گویند که گذرگاه‌های مختلفی در بدن برای رژیم‌های غذایی ما تکامل یافته اند، یکی برای چربی‌‌ها و یک گذرگاه دیگر برای کربوهیدرات ها. محققان می‌گویند که با توجه به نوع تکامل مغز ما، این دو گذرگاه متفاوت در دو بخش مختلف مغز میتوانند باعث آزاد سازی دوپامین شوند. هنگامی که ما از یک منبع غذایی چربی استفاده کنیم یا حتی به آن فکر کنیم یکی از این گذرگاه‌ها یک دوز دوپامین برای بدن مهیا می‌کند و همچنین هنگامی که یک منبع کربوهیدراتی را انتخاب کنیم یک بخش کاملا متفاوت دیگر مغز با ترشح دوپامین به ما پاداش میدهد.
خلاصه کلام این است هنگامی که انتخاب غذایی شما شامل چربی و کربوهیدرات با هم باشد، مغز واقعا نمیداند که باید چکار کند و در نهایت مقدار بسیار بیشتری دوپامین نسبت به زمانی که هر کدام از این درشت مغذی‌ها را به تنهائی مصرف می‌کنیم ترشح می‌کند. همانطور که میدانید هنگامی که ما برای انجام کاری پاداش دریافت می‌کنیم، دوباره تمایل به انجام بیشتر آن کار را داریم. در حقیقت بر اساس این تحقیق، هنگامی که مغز ما به ازای یک وعده غذایی حاوی چربی و کربوهیدرات دوپامین بیشتری ترشح می‌کند، در اینجا دیگر قدرت اراده شما کمتر میشود و بیشتر همانند این است که شما به این سبک وعده غذایی اعتیاد پیدا می‌کنید.
بازخورد‌های بد مغزی با مصرف غذا‌های بد
محققان اغلب قبل از اینکه تستی را روی انسان‌ها انجام دهند آن را روی موش‌های آزمایشگاهی انجام میدهند. محققان در این تحقیق دریافتند هنگامی که به موش‌ها منابع غذایی چربی و کربوهیدرات به شکل جدا داده شود، بدن آنها به خوبی میتواند میزان کالری مصرف شده را تنظیم و محاسبه کند. اما هنگامی که به آنها چربی و کربوهیدرات با هم داده شد این قابلیت آنها در هم شکست. در نتیجه موش‌ها به سرعت افزایش وزن پیدا کردند.
اینطور به نظر می‌رسد که انسان‌ها نیز همین گونه هستند. مغز ما در تقابل با این غذا‌های ترکیبی نمیداند چگونه به شما پاداش دهد، پس در نتیجه با ترشح بیش از حد دوپامین به شکل سخاوتمندانه ای به شما پاداش میدهد. ما نیز از این پاداش خوشمان میاید، بنابراین این کار را مدام تکرار می‌کنیم و در گذر زمان دچار اضافه وزن میشویم. البته ممکن است این امر هنگام مصرف یک وعده غلات صبحانه همراه شیر و عسل که دارای حدود ۱ گرم چربی و ۲۷ گرم کربوهیدرات است روی ندهد. اما کافی است یک سینی دونات را روبروی خود دهید که هر کدام دارای ۱۱ گرم چربی و ۱۷ گرم کربوهیدرات میباشد، سپس خواهید دید که مغزتان چگونه در افزایش وزن سریع به شما کمک شایانی می‌کند.
در تحقیق ذکر شده در بالا افراد شرکت کننده در آزمایش تصمیمات غذایی خود را از روی تصویر غذا اتخاذ کردند و در واقع غذای واقعی وجود نداشت. با ترکیب اطلاعات حاصل از انتخاب تصویر توسط افراد شرکت کننده و اطلاعات حاصل از فعالیت‌های مغز حین آن انتخاب‌ها محققان پی بردند که چه چیز باعث اشتیاق فرد به آن انتخاب‌ها میشود.
یک چرخه خوشمزه اما مضر
در جوامع مدرن امروزی، انتخاب‌های غذایی بسیار زیادی پیش روی ما وجود دارد. اکنون اگر بدن ما هنگام مصرف وعده‌های غذایی دارای چربی و کربوهیدرات به شکل همزمان، نتواند میزان کالری موجود در آنها را به خوبی تخمین بزند سپس مشکل ما آغاز خواهد شد. بر اساس گفته محققان در گذر زمان، قدرت این وعده‌های ترکیبی حاوی چربی و کربوهیدرات به جایی می‌رسد که واکنش مغز ما در قبال مصرف آنها همانند واکنش مغز در قبال مصرف موادی میشود که میتوانند باعث آزاد سازی مقادیر زیادی دوپامین شوند خواهد بود. مواد دیگر؟ منظور همان مواد مخدر هستند!
بر اساس گفته محققان مصرف این غذا‌های ترکیبی میتوانند به اندازه مواد مخدری نظیر هروئین، کوکایین و نیکوتین اعتیاد آور باشد. ممکن است عجیب به نظر برسد که وارد فروشگاه یا رستورانی شده و با نگاه به این غذا‌های ترکیبی به آنها همانند فرمی از مواد مخدر نگاه کنید، اما واقعا این طرز نگاه به آنها بد هم نمیباشد. اینگونه طرز نگاه به شما کمک می‌کند تا بفهمید که مشکل واقعا جدی میباشد. با مقاومت در مصرف اینگونه غذا‌های ترکیبی و ایجاد اختلال در مغز در نحوه پاداش دهی آن، ممکن است بتوانیم کنترل خود در تغذیه مان را حفظ کنیم.
با سلام و خسته نباشید
مطالب و طراحی سایتتون عالیه ، خداقوت