اریتروپوئیتین (EPO)، خون سازی و ارتقا به یک سطح بالاتر در عملکرد ورزشی
یکی از داغ ترین بحثهایی که توجه ورزشکاران و مربیان را به خود معطوف کرده است استفاده از اریتروپوئیتین نو ترکیب انسانی (rhEPO) میباشد. اریتروپوئیتین (EPO) هورمونی است که به شکل طبیعی در بدن ساخته میشود و وظیفه اصلی آن کمک به تولید گلبولهای قرمز جدید میباشد. افزایش تعداد گلبولهای قرمز باعث افزایش میزان ظرفیت اکسیژن حمل شده توسط خون میشود که این امر اکسیژن بیشتری را به عضله در حال تمرین انتقال میدهد. این اکسیژن اضافه به شکل قابل توجهی باعث افزایش تولید انرژی در ماهیچه میشود و در نتیجه میتواند باعث بهبود عملکرد ورزشی فرد شود و در این حالت فرد میتواند با شدت بیشتر و طولانی تر تمرین کند. این موضوع باعث فراگیر شدن استفاده از (rhEPO) مصنوعی به عنوان یک داروی دوپینگ شده است.
به دلیل افزیش ظرفیت حمل اکسیژن و دیگر تاثیرات روی عروق، علاقه به مصرف (rhEPO) تنها مختص ورزشکاران استقامتی نمیباشد بلکه ورزشکاران قدرتی نیز همانند بدنسازان که به دنبال افزایش شدت تمرینات، افزایش حجم و کیفیت تمرینات خود هستند نیز به این دارو علاقمند هستند. همچنین افرادی که علاقمند به ایجاد یک دم عضلانی بسیار شدید نیز هستند علاقمند به این دارو میباشند.
اما در مورد داستان خون سازی (EPO) جنبههای جالب دیگری نیز وجود دارد نظیر مبارزه با خستگی حاصل از کاهش سطح (pH)، رابطه سینرژیک با نیتریک اکسید و بهبود انتقال مواد غذایی به عضلات به منظور تحریک آنها به رشد.
اریتروپوئیتین-گلبولهای قرمز-اکسیژن
از دیدگاه عملکرد ورزشی، اکسیژن برای بدن به منظور تولید انرژی مورد نیاز است (به شکل هوازی) تا بتواند انقباضات ماهیچه ای را انجام دهد و همچنین برای تولید انرژی بی هوازی. درون سلولهای ماهیچه ای، ساختار تولید کننده انرژی ای به نام میتوکوندری وجود دارند. اکسیژن درون میتوکوندری استفاده شده تا بتواند باعث ایجاد واکنشهای بیوشیمیایی به منظور تجزیه کربوهیدرات ها، چربیها و برخی آمینو اسیدها به منظور تولید انرژی در فرم آدنوزین تری فسفات شود. این امر بدن را قادر میسازد تا بتواند انرژی موجود در غذاها را به فرمی تبدیل کند که بتواند از آن استفاده کنید و آن فرم آدنوزین تری فسفات میباشد.
سپس از این مولکولهای آدنوزین تری فسفات پر انرژی در ماهیچهها استفاده شده تا انرژی لازم برای ایجاد انقباضات عضلانی فراهم شود. بنابراین، اکسیژن بیشتر در بدن یا ماهیچه برابر است با تولید بیشتر آدنوزین تری فسفات و افزایش انقباضات عضلانی که نتیجه آن بهبود عملکرد ورزشی میباشد. این مزایای افزایش سطح اکسیژن منجر به این شده است تا برخی ورزشکاران استقامتی سطح بالا از (rhEPO) استفاده کنند تا مشکوک به استفاده از آن باشند.
اما اکنون، از آنجایی که مقامات ورزشی استفاده از (rhEPO) را غیر قانونی اعلام کردهاند و با توجه به عوارض جانبی احتمالی آن، ورزشکاران به دنبال راههای جایگزین برای افزایش سطح (EPO) و گلبولهای قرمز و همچنین تقویت سطح نیتریک اکسید بدن خود هستند.
بهبود دهندههای طبیعی سطح (EPO) یا گلبولهای قرمز
ورزشکاران اکنون روی به استفاده از بهبود دهندههای طبیعی سطح (EPO) به جای مصرف (rhEPO) آورده اند. محققان علم ورزش برخی مواد طبیعی را کشف کردهاند که میتوانند باعث افزیش سطح (EPO)، افزایش تولید گولبولهای قرمز و همچنین افزایش استقامت حداکثری شوند.
مزایای (EPO) در افزایش عملکرد ورزشی
از جنبه پزشکی، از (rhEPO) به منظور افزایش تعداد گولبولهای قرمز استفاده میشود. به لحاظ منطقی، از آنجایی که (EPO) باعث تسریع و تولید گولبولهای قرمز میشود، پس همچنین میتواند ظرفیت اکسیژن حمل شده در خون را نیز افزایش دهد و باعث انتقال بیشتر اکسیژن به ماهیچهها و دیگر بافتهای بدن شود. این مزیت اصلی (rhEPO) توجه جامعه ورزشی را به خود جلب کرده است و منجر شده تا برخی از ورزشکاران تراز اول نیز از آن استفاده کنند یا حداقل مشکوک به استفاده از آن باشند.
ورزشکاران استقامتی و (rhEPO)
در جوامع ورزشی گزارش استفاده از (rhEPO) وجود دارد زیرا که میتواند باعث افزایش اکسیژن حمل شده در خون از طریق افزایش تعداد گلبولهای قرمز شود که نتیجه این فرایند بهبود عملکرد ورزشی و کاهش خستگی حاصل از ورزش میشود. این امر باعث شده تا عملکرد ورزشکاران استقامتی و دیگر ورزشها به دلیل اکسیژن اضافه در خون بهبود یابد. همچنین عقیده بر این است که (rhEPO) و (EPO) تولید شده به شکل طبیعی در بدن میتوانند باعث افزایش سرعت متابولیسم و بهبود فرایند ترمیم عضلات شوند زیرا گلبولهای قرمز اضافه میتوانند اکسیژن و مواد غذایی بیشتری را حمل کنند که این امر باعث بهبود قابلیت ریکاوری بدن میشود.
استفاده بدنسازان حرفه ای از بهبود دهندههای سطح (EPO)
بدنسازان و دیگر ورزشکاران قدرتی که از داروهای بر پایه تستوسترون استفاده میکنند، مدتهای زیادی است که از مزایای افزایش سطح (EPO) و افزایش گلبولهای قرمز با خبر هستند، زیرا که تاثیرات ثاونیه استرویدها در واقع همین موارد ذکر شده هستند.
قبل از تولید و گسترش (rhEPO)، از استروید آنابولیک شناخته شده آنادرول به منظور افزایش تعداد گلبولهای قرمز استفاده میشد. آنادرول به دلیل ایجاد بیشترین دم عضلانی و برجستگی حداکثری رگها در بدن در دنیای بدنسازی معروف میباشد. با مصرف آنادرول علاوه بر افزایش حجم عضلات و افزایش قدرت، بهبود قابل توجهی در استقامت در تمرینات نیز گزارش شده است. به منظور به حداکثر رساندن این قابلیت استرویدها، اینطور گمان میشود که استفاده از خود (rhEPO) در بین بدنسازان و دیگر ورزشکاران قدرتی در حال افزایش است.
بهبود دهندههای طبیعی (EPO) راهی جدید پیش روی ورزشکاران
اکنون ورزشکاران مصرف کننده (rhEPO) به دنبال استفاده از مکملهای ورزشی مخصوص بهبود دهنده سطح (EPO) به شکل طبیعی هستند. با انجام این کار آنها علاوه بر افزایش سطح (EPO)، تولید بیشتر گولبولهای قرمز و جذب اکسیژن میتوانند از مصرف داروهای بهبود دهنده عملکرد غیر مجاز نیز خودداری کنند.
تولید گلبولهای قرمز (اریتروسیت)
گلبولهای قرمز که با نام اریتروسیت نیز شناخته میشوند، وظیفه انتقال اکسیژن و دی اکسید کربن را در بدن به عهده دارند. گلبولهای قرمز نوع خاصی از سلولها هستند که سرشار از ماده ای به نام هموگلوبین میباشند. (EPO) تولید شده در بدن میتواند به تولید گلبولهای قرمز از سلولهای بنیادی موجود در مغز استخوان کمک کند.
از آنجایی که عمر سلولهای خونی در جریان خون کوتاه میباشد (تنها چند هفته) پس بسیار مهم است که با تقویت فرایند خون سازی سطح مطلوب گلبولهای قرمز را حفظ کنیم. این موضوع مخصوصا برای افرادی که فعالیتهای فیزیکی زیادی دارند از اهمیت بیشتری برخوردار است نظیر ورزشکاران، زیرا ورزشهای پر فشار باعث افزایش تجزیه گلبولهای قرمز میشود.
وظیفه اصلی هموگلوبین
وظیفه اصلی مولکولهای هموگلوبین که به وفور در گلبولهای قرمز یافت میشوند انتقال اکسیژن از ریهها از طریق جریان خون به بافتها و میلیاردها سلول در بدن میباشد. در طول فعالیت هموگلوبین در بدن، بسته به اینکه در حال حمل مولکولهای اکسیژن باشند یا نه، هموگلوبین میتواند بین دو وضعیت فیزیولوژیکی تغییر حالت دهد و به اکسی هموگلوبین و دی اکسی هموگلوبین تبدیل شود. در وضعیت اکسی هموگلوبین، هموگلوبین سرشار از اکسیژن میباشد. در وضعیت دی اکسی هموگلوبین، هموگلوبین تهی از اکسیژن میباشد که در این حالت به آن هموگلوبین خالی نیز گفته میشود.
از دیدگاه بیوشیمیایی، هموگلوبین یک مولکول پروتیینی مخصوص میباشد که دارای گروههای هم حاوی آهن میباشد. بخش آهن دار هموگلوبین تنها روی اکسیژن و همچنین مولکولهای کربن دی اکسید قفل میکند. بنابراین، مصرف مقادیر کافی آهن از طریق رژیم غذایی یا مصرف مکمل آن برای تولید و عملکرد مناسب گلبولهای قرمز بسیار حیاتی میباشد. از فرم هایی نظیر فروس فومارات به عنوان جایگزینهای ارگانیک در مکملها استفاده میشود.
انتقال کربن دی اکسید و هموگلوبین
علاوه بر حمل مولکولهای اکسیژن، هموگلوبین همچنین دی اکسید کربن را که یک محصول متابولیک زاید میباشد را از طریق جریان خون به ریهها انتقال میدهد تا از آنجا از طریق عمل بازدم از بدن دفع شود (در واقع ما انسانها یک منبع تولید دی اکسید کربن هستیم).
هنگامی که حین ورزش سطح دی اکسید کربن در بافتها افزایش پیدا میکند، این امر منجر به خستگی میشود و عملکرد ورزشی را نیز از حد مطلوب آن کمتر میکند. بنابراین به شدت مهم است که فرد دارای سطح بالایی از گلبولهای قرمز باشد و همچنین دارای گردش خون مناسبی در بدن خود باشد تا شرایطی در جریان خون به وجود بیاید که دی اکسید کربن تولید شده سریعا از ماهیچهها و بدن حذف شود.
بهبود دهندههای طبیعی (EPO) و گلبولهای قرمز
در زمینه جایگزینی (rhEPO) و بهبود سطح (EPO) و افزایش تولید گولبولهای قرمز یک سری مواد دارای پشتوانه علمی وجود دارند که میتوانند استفاده شوند. در اینجا یک سری مواد موجود در مکملهای ورزشی را برای شما ذکر میکنم که گزارش شده است میتوانند باعث افزایش تولید گلبولهای قرمز و افزایش (EPO) در بدن شوند و همچنین دارای دیگر مزایای مناسبی نیز میباشند.
اسید آراشیدونیک
اثر تحریک کننده اسید آراشیدونیک در تولید (EPO) مرتبط با دخالت آن در یک فرایند بیوشیمیایی است که منجر به تولید واقعی (EPO) در بدن و فعال سازی فسفولیپاز میشود. اسید آراشیدونیک در بدن به وفور یافت میشود و در بسیاری از فرایندهای ساختاری و بیوشیمیایی نقش دارد.
در زمینه تولید (EPO)، اسید آراشیدونیک یک مولکول پیش ماده برای تولید ایکوزانوییدها میباشد، که موادی در بدن هستند که در تحریک تولید (EPO) نقش دارند و دخیل هستند. به علاوه، تحقیقات اخیر گزارش داده اند که اسید آراشیدونیک دارای اثرات آنابولیک عضله ساز نیز میباشد.
کبالت
کبالت نیز یکی دیگر از محرکهای دارای پشتوانه علمی در زمینه افزایش سطح (EPO) و تولید گلبولهای قرمز میباشد که انسانها در مقادیر اندک به آن نیاز دارند. کبالت همچنین یک جز مهم از ویتامین ب۱۲ میباشد. در یک تحقیق گزارش شده با عنوان “ دوپینگ خونی با کبالت “ ، محققان اینطور گزارش داده اند که کبالت یک ماده طبیعی در بدن میباشد که میتواند باعث بهبود اریتروپویسیس و آنژیوجنسیس (رشد رگهای خونی جدید) شود که نتیجه آن افزایش تعداد گلبولهای قرمز و افزایش گردش خون در بدن میباشد. این مکانیزم پیشنهادی از عملکرد کبالت شامل کارایی بیشتر در رونویسی ژن اریتروپویتین نیز میشود.
مکمل (Echinacea)
تحقیقات اخیر نشان میدهند که (Echinacea) میتواند باعث تحریک تولید فاکتورهای رشد اریتروسید (گلبولهای قرمز) شوند که این امر باعث شروع فرایند اریتروپویسیس و افزایش ظرفیت انتقال اکسیژن در خون میشود. همچنین این مکمل به دلیل مزایای آن در بهبود وضعیت سیستم ایمنی بدن به خوبی شناخته شده است.
دریک تحقیقی که اخیرا روی مردان انجام شده است اثر خون سازی و بهبود ظرفیت انتقال اکسیژن در نتیجه مصرف یک مکمل استاندارد (Echinacea) گزارش شده است. این تحقیق در کنار دیگر تحقیقات نشان میدهند که استفاده از مکملهای حاوی (Echinacea) میتواند باعث افزایش سطح (EPO)، افزایش سطح (IL-3)، افزایش تعداد گلبولهای قرمز، افزایش سایز گلبولهای قرمز و افزایش حداکثر اکسیژن مصرفی (VO2 max) شوند.
نیاسین
این ویتامین بسیار مهم و حیاتی برای ساخت کوآنزیمهای (NAD) و (NADP) در بدن به کار میرود. نیاسین همچنین قابلیت افزایش قطر رگهای خونی را نیز دارا میباشد، مخصوصا بزرگ کردن سیستم ریز گردش که مسول انتقال اکسیژن، مواد غذایی و هورمونها به سلولهای ماهیچه ای و پاکسازی مواد ضعف متابولیکی میباشد.
مکمل (PORTULACA OLERACEA)
این ماده گیاهی دارای مقادیر بالای فلاونها میباشد که تحقیقات علمی نشان دادهاند که ممکن است بتواند باعث بهبود سطح (EPO) و تسریع تولید اریتروسیتها و هموگلوبین شود.
ویتامین ب۶ (در فرم پیریدوکسین اچ سی ال و پیریدوکسین ۵-فسفات)
ویتامین ب۶ یک ویتامین ضروری برای تولید گلبولهای قرمز میباشد. این ویتامین همچنین به افزایش سطح اکسیژن حمل شده توسط هموگلوبین نیز کمک کند (آهن دارای متالوپروتئینهای حمل کننده اکسیژن در گلبولهای قرمز میباشد). به یاد داشته باشید که کمبود ویتامین ب۶ میتواند منجر به ایجاد برخی مشکلات سلامتی شود.
ویتامین ب۱۲ (در فرم متیل کوبالامین، سیانوکوبالامین، دیبنکوزاید)
این ویتامین ضروری برای تولید گلبولهای قرمز حیاتی میباشد. کمبود ویتامین ب۱۲ مسول کاهش تولید گلبولهای قرمز میباشد و میتواند منجر به خستگی عضلانی و ضعف شود.
تاثیر سینرژیک (EPO) و نیتریک اکسید
اگرچه افزایش سطح (EPO) و نیتریک اکسید به طور جداگانه دارای مزیتهای خاص خود میباشند، اما سوالی که اینجا به وجود میاید این است که آیا (EPO) و نیتریک اکسید میتوانند اثر سینرژیکی (تقویت اثر یکدیگر) روی هم داشته باشند؟ به وضوح پاسخ این سوال مثبت است.
اکنون بیائید ببینیم که چگونه این مواد افزایش دهنده عملکرد با هم میتوانند ورزشکار را وارد سطح رقابتی جدیدی کنند. در اینجا یک خلاصه کوتاه در مورد نیتریک اکسید بیان میشود. توجه اصلی به نیتریک اکسید زمانی جلب شد که جایزه نوبل در پزشکی در سال ۱۹۹۸ به رابرت فورچگات، لوییس ایگنارو و فرید موراد برای موضوع “ نیتریک اکسید به عنوان یک مولکول سیگنال رسان در سیستم قلبی عروقی “ اعطا شد.
یکی از وظایف اصلی نیتریک اکسید در سیستم قلبی عروقی اتساع رگهای خونی میباشد. این عمل باعث افزایش جریان خون به ماهیچه و دیگر بافتهای بدن میشود. همچنان که تمرکز تحقیقات بیشتری روی نیتریک اکسید قرار میگرفت، کارکردهای بیشتری نیز برای آن تشخیص داده شد نظیر نقش نیتریک اکسید به عنوان یک مولکول سیگنال رسان مهم خارج از سیستم قلبی عروقی، سیگنال رسانی بین سلولهای عصبی در مغز، بهبود حس بویایی و بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن.
اما مهم ترین کارکرد نیتریک اکسید در زمینه ورزشی در میان بسیاری دیگر از کارکردهای آن در بدن، نقش آن در اتساع عروق میباشد که نتیجه آن افزایش جریان خون حین انجام تمرینات مقاومتی میباشد. اتساع عروق در طول ورزش در جهت تطبیق با افزایش حجم خون و بهبود جریان خون برای انتقال حداکثری اکسیژن، مواد غذایی و هورمونهای آنابولیک به ماهیچهها بسیار حیاتی میشد. همچنین در زمینه بهبود پاکسازی مواد متابولیک زاید، نظیر پاکسازی دی اکسید کربن که باعث خستگی میشود نیز نقش مهمی دارد.
بنابراین اگرچه، افزایش سطح (EPO) باعث تحریک بیشتر سلولهای قرمز و افزایش ظرفیت بیشتر حمل اکسیژن میشود، نیتریک اکسید نیز میتواند با افزایش قطر رگهای خونی جریان خون را بهبود دهد. به این روش، (EPO) و نیتریک اکسید همانند یک اسب و ارابه با هم همکاری داشته تا بتوانند خون غنی از اکسیژن و مواد غذایی را به ماهیچهها انتقال داده و باعث ایجاد یک دم عضلانی بسیار شدید شوند.
مواد بهبود دهنده سطح نیتیرک اکسید در بدن
آرژنین
آرژنین یک آمینو اسید کلیدی میباشد که در بدن برای ساخت نیتریک اکسید استفاده میشود. محصولات آرژنین موجود در بازار معمولا دارای آرژنینِ به عنوان تک ماده یا دیگر فرمهای آن میباشند، برای مثال آرژنین آلفا کتو گلوتارات و آرژنین اتیل استر.
سیترولین
سیترولین یک آمینو اسید دیگر میباشد که در محصولات افزایش دهنده سطح نیتریک اکسید یافت میشود. دلیل اصلی استفاده از آن قابلیت سیترولین در افزایش سطح آرژنین و در نتیجه حمایت از تولید نیتریک اکسید میباشد. سیترولین به شکل تکی خود به عنوان مکمل میتواند مورد استفاده قرار بگیرد، اما معمولا در کنار آن از آرژنین و دیگر مواد بهبود دهنده سطح نیتریک اکسید به منظور افزایش سطح حداکثری نیتریک اکسید استفاده میشود. سیترولین همچنین در بدن دارای چندین نقش دیگر میباشد که میتواند به بهبود عملکرد ورزشی کمک کند.
مکمل (CNIDIUM MONNIER)
این ماده گیاهی به شکل سنتی در حمایت از وضعیت نرمال جنسی مردان استفاده میشده است. اما به هر حال، تحقیقات جدید نشان میدهند که کارکرد فیزیولوژیکی اصلی این ماده گیاهی افزایش آزاد سازی نیتریک اکسید میباشد که نتیجه آن افزایش قطر عروق میباشد. همین قابلیت افزایش دهنده سطح نیتریک اکسید این ماده گیاهی نشان میدهد که چرا در قدیم از آن برای حمایت از عملکرد جنسی مردان استفاده میشده است. همچنین از این ماده در مکملهای ورزشی غذایی تقویت کننده سطح نیتریک اکسید نیز استفاده میشود.
فولات
این ویتامین ضروری در سیستم هماتوپویتیک نقش داشته و برای تولید گلبولهای قرمز مورد نیاز است. فولات همچنین دارای اثرات مثبتی روی عملکرد لایههای درون رگی میباشد. در یک تحقیق اخیر گزارش شده است که فولیک اسید باعث بهبود عملکرد لایههای درون رگی و افزایش قطر رگها میشود. فولات همچنین باعث کاهش سطح هوموسیستین میشود که این امر مفید است زیرا سطح بالای هوموسیستین باعث اختلال در عملکرد سیستم قلبی عروقی و جریان خون میشود. به علاوه، تحقیقات نشان دادهاند که فولیک اسید در بازتولید تتراهیدروبیوپترین نیز دخیل میباشد که این امر باعث بهبود عملکرد نیتریک اکسید سنتاز و افزایش حداکثری تولید نیتریک اکسید میشود.
اهمیت افزایش عملکرد ورزشی
اگرچه تقویت سطح نیتریک اکسید در بهبود اتساع عروق دارای تاثیر مناسبی میباشد، اما از طریق افزایش سطح (EPO) نیز میتوان از مزایای اضافه آن بهره برد نظیر ساخت گلبولهای قرمز و افزایش طول عمر آنها در جریان خون. اتساع عروق تنها از طریق نیتریک اکسید تنها دارای مزایای حداقلی مرتبط با افزایش جریان خون میباشد، مگر اینکه از طریق افزایش سطح (EPO)، ساخت گلبولهای قرمز و حجم خون نیز افزایش پیدا کند. برای ورزشکاران حرفه ای، مزایای کلی افزایش حداکثری سطح (EPO)، افزایش تعداد گلبولهای قرمز، افزایش حجم خون، افزایش سطح نیتریک اکسید، افزایش قطر رگ ها، افزایش سطح هورمونهای آنابولیک، افزایش جذب مواد غذایی و پاکسازی مواد متابولیک زاید به قرار زیر است :
- افزایش ظرفیت حمل اکسیژن به منظور بهبود استقامت عضلانی و انجام کار بیشتر
- افزایش پاکسازی مواد متابولیک زاید به منظور جلوگیری از خستگی و افزایش توانایی در انجام کار بیشتر و تحریک عضلات به رشد
- تولید انرژی بیشتر به منظور انجام تمرینات با فشار بیشتر
- بهبود ظرفیت هوازی و بی هوازی عضلات برای تولید حداکثری نیرو، لیفت وزنههای سنگین تر و انجام ستها و تکرارهای بیشتر
- بهبود ریکاوری بین ستها و تمرینات
- افزایش (VO2max)
- افزایش احتمال عضله سازی
- کاهش تجزیه گلبولهای قرمز حاصل از انجام ورزش
- بهبود فرایند آنژیوجنسیس (تشکیل رگهای خونی جدید)
- بهبود عملکرد ورزشی
بنابراین، با افزایش سطح (EPO) به منظور خون سازی و همچنین بهبود اتساع عروق با افزایش سطح نیتریک اکسید فرد میتواند در ورزش و عملکرد ورزشی خود وارد سطح جدیدی شود.
سلام
مكمل سيترولين مالات به تنهايى كافيه ؟