از زمانی که اولین مایکروویو‌های اقتصادی در سال ۱۹۶۷ وارد بازار شدند، آنها تبدیل به یک ابزار ضروری در آشپزخانه بسیاری از مردم جهان شدند. استفاده از این دستگاه‌ها یکی از سریع ترین، آسان ترین و ایمن‌ترین (ظاهرا) برای پخت غذا می‌باشد.
یا شاید هم نه.
برخی‌‌ها می‌گویند که استفاده از مایکروویو باعث “ رادیواکتیوی “ شدن غذا و آزاد سازی تشعشات سمی میشود که این امر احتمال ابتلا به سرطان را افزایش میدهد.
برخی دیگر نیز می‌گویند که مایکروویو مواد مغذی درون غذا را از بین میبرد که این امر نیز احتمال ایجاد کمبود این مواد مغذی را در بدن افزایش میدهد.
و برخی دیگر نیز هستند که می‌گویند هنوز تحقیقات کافی روی مایکروویو انجام نشده است، پس ما احتیاط می‌کنیم و کلا از آن استفاده نمی‌کنیم.
از طرف دیگر برخی نیز هستند که این ادعا‌ها را کلا بی پایه و اساس میدانند. آنها مایکروویو را یک ابزار تولید شده توسط علم میدانند که برای بهتر شدن زندگی مردم ساخته شده است و بهتر است که ترس از آن کنار گذاشته شود.
اما حق با چه کسی است؟
باید گفت بر خلاف شایعات دائمی زیادی که در اینترنت یافت میشود، هنوز شواهدی مبنی بر خطرناک بودن مایکروویو وجود ندارد. روی آنها تحقیقات زیادی صورت گرفته است، و نه تنها آنها ایمن هستند، بلکه در واقع شاید استفاده از آنها راهی سالم تر برای پخت غذا‌ها نسبت به دیگر متد‌ها باشد.
نگرانی‌های موجهی در مورد قرار دادن ظروف پلاستیکی درون مایکروویو وجود دارد، اما میزان خطرناک بودن این امر نیز همچنان جای بحث دارد. در پایان این مقاله، شما قرار است پاسخ بیشتر سوال‌های مهم خود در مورد مایکروویو و میزان تاثیر آن روی سلامتی تان را دریابید، از جمله :
- چرا مردم فکر میکنند پخت غذا با مایکروویو خطرناک می‌باشد؟
- مایکروویو چگونه کار میکند؟
- آیا قرار دادن پلاستیک در مایکروویو خطرناک است؟
- آیا مایکروویو ارزش غذای پخت شده توسط آن را کاهش میدهد؟
- و سوالات دیگر.
بیایید شروع کنیم.
چرا مردم فکر میکنند پخت غذا با مایکروویو خطرناک می‌باشد؟
افرادی که می‌گویند پخت غذا با مایکروویو خطرناک است برای آن ۴ دلیل دارند :
- مایکروویو باعث رادیواکتیوی شدن غذا و آزاد سازی تشعشات مضر میشود که احتمال بروز سرطان را افزایش میدهد.
- مایکروویو ارزش غذایی را به شدت پایین میاورد که این امر احتمال کمبود مواد مغذی در بدن را افزایش میدهد.
- مایکروویو باعث میشود تا مواد شیمیایی ظروف پلاستیکی به غذای شما نفوذ کنند.
- مایکروویو باعث نابودی خواص مفید مواد غذایی “ زنده “ میشود.
بیایید هر کدام از این ادعا‌ها را بررسی کنیم.
ادعای ۱ : مایکروویو باعث آزاد سازی تشعشات مضر و رادیواکتیوی شدن غذای شما میشود
هنگامی که شما در مورد کلمه “ تشعشع “ یا “ تابش “ فکر می‌کنید، احتمالا ذهنتان به سمت تاثیرات بمب هسته ای یا فاجعه نیروگاه هسته ای چرنوبیل سوق پیدا میکند، جای سوختگی‌های شدید، سرطان و مرگ آهسته و دردناک.
پس منطقی به نظر می‌رسد که استفاده از همان تکنولوژی برای گرم کردن غذا‌هایتان باعث نگرانی شما شود.
اما اولین مشکل در مورد بحث‌های ضد مایکروویو دقیقا همینجا نهفته است، زیرا در مایکروویو آن تکنولوژی به کار نرفته است.
به منظور فهمیدن اینکه چرا تابش‌های مایکروویو خطرناک نیست، اول باید بفهمید که تابش و مایکروویو چگونه کار میکنند.
“ تابش “ یک واژه وسیع در برگیرنده هر نوع انرژی ای است که در طیف الکترومغناطیس قرار می‌گیرد.
تمام چیز‌های احاطه کننده شما از خود تابش دارند، نظیر لامپ بالای سر شما، زمین زیر پایه شما و البته نمایشگری که هم اکنون در حال نگاه کردن به آن هستید.
برخی از این تابش‌ها سلامت هستند (شما به نور خورشید برای تولید ویتامین دی نیاز دارید)، برخی از آنها بی خطر هستند (تلفن‌های همراه) و برخی نیز خطرناک هستند (بمب‌های هسته‌ای).
تابش‌های مختلف بر اساس سایز و فرکانس طول موج آنها طبقه بندی میشوند.
طول موج‌های بزرگ و با فرکانس پایین ایمن‌ترین نوع هستند، نظیر امواج ساطع شده از رادیو (امواج رادیویی). از طرف دیگر اما شما با طول موج‌های کوچک و با فرکانس بالا مواجه هستید که خطرناک هستند.
همانطور که میتوانید در چارت پایین مشاهده کنید، برخی طول موج‌ها بزرگ تر از ساختمان هستند، اما برخی دیگر اندازه یک اتم میباشند :
در ادامه شما میتوانید این طول موج‌های مختلف را در دو دسته طبقه بندی کنید : تابش غیر یون ساز و تابش یون ساز. در تصویر زیر اکثر تابش هایی که در این دو دسته قرار میگیرند را مشاهده می‌کنید :
تابش یون ساز به حدی قوی می‌باشد که میتواند اتم‌ها را نابود کند، از جمله اتم‌هایی که تشکیل دهنده بدن ما هستند.
اما تابش غیر یون ساز تنها به اندازه ای قوی هستند که میتوانند باعث هیجان اتم‌ها شوند، به این معنی که در فرکانس‌های بالاتر تنها باعث جنبش آنها میشوند.
همانطور که واضح است در دستگاه‌های مایکروویو از نوع تابشی به نام “ ریز موج “ استفاده میشود که این نوع تابش از دکل‌های مخابراتی و تلوزیون‌های ماهواره ای نیز ساطع میشود.
بنابراین، چرا دکل‌های مخابراتی و ماهواره‌ها نمیتوانند همانند مایکروویو چیزی را گرم کنند؟
در اینجا دو متغیر دیگر نیز وجود دارد که کنترل کننده شدت و تاثیر تابش می‌باشد :
- مجاورت
- قدرت
هرچه شما از منبع تابش دورتر باشید، آن تابش کمتر به بدن شما می‌رسد. به عبارتی هرچه منبع تابش ضعیف تر باشد، کمتر به بدن شما می‌رسد.
انواع تابش‌ها هرچه مسافت بیشتری را طی کنند ضعیف تر میشوند (به دلیل قانون مربع معکوس).
برای مثال، شما میتوانید بسته به اندازه سایز یک بمب هسته ای با چندین مایل فاصله گرفتن از منطقه موج انفجار جان سالم به در ببرید، اگرچه احتمال بروز سرطان در ادامه زندگی شما بیشتر خواهد شد.
به همین ترتیب، اگر منبع تابش ضعیف باشد، همانند مایکروویو، شما میتوانید دقیقا کنار دستگاه ایستاده بدون اینکه هیچگونه تاثیر منفی را شاهد باشید. دلیل این امر وجود یک پوشش حفاظتی ساخته شده درون تمام مایکروویو‌ها می‌باشد، که در ادامه بیشتر در مورد آن خواهید آموخت.
در واقع، این پوشش حفاظتی برای کارکرد صحیح مایکروویو ضروری می‌باشد.
اگر امواج درون مایکروویو اجازه داشتند به شکل تصادفی به هر سمتی که میخواستند حرکت کنند، آنها قبل از اینکه بتوانند چیزی را داغ کنند به سرعت تضعیف میشدند. مایکروویو از طریق به دام انداختن ریز موج‌ها درون یک منطقه کوچک تر کار میکنند، تا غذای شما قبل از اینکه این ریز موج‌ها تضعیف شوند آنها را جذب کنند.
ریز موج‌ها همچنین دارای یک خاصیت دیگر نیز هستند که آنها را برای گرم کردن غذا‌ها بسیار مناسب کرده است. آنها تنها نوع خاصی از مولکول‌ها را میتوانند گرم کنند، که مهم ترین ماده درون غذا آب می‌باشد. به همین دلیل است که برخی ظروف خاص درون مایکروویو به خوبی غذا را گرم نمیکنند، زیرا اکثر مولکول‌های غذا در معرض ریز موج‌ها قرار نمیگیرند.
هنگامی که شما غذا را در مایکروویو قرار میدهید، مولکول‌های آب درون غذا به سرعت تابش را جذب میکنند و سپس شروع به جنبش کنار یکدیگر میکنند. این اصطکاک بین مولکول‌ها باعث تولید گرما میشود که همین مورد است که باعث گرم شدن غذا میشود.
اکنون، چیزی اگر بخواهد رادیواکتیوی باشد باید از خود تابش یون ساز ساطع کند که مایکروویو اینگونه نیست. پخت غذا در مایکروویو همچنین باعث نفوذ تابش به غذا نمی‌شود، بنابراین غیر ممکن است که مایکروویو بتواند باعث رادیواکتیوی شدن غذا شود.
طول موج ساطع شده از مایکروویو به اندازه ای قوی می‌باشد که میتواند آب را به جوش بیاورد، اما به اندازه ای نمیباشد که این تابش وارد غذا شده و باعث آسیب به دی ان ای شود.
اما اگر مقداری از این تابش از دستگاه به بیرون نشت کند چه؟ آیا این مورد همچنان میتواند به شما آسیب وارد کند؟
خیر، نه اگر مایکروویو به درستی عمل کند.
این امر مرتبط با اندازه طول موج تولید شده توسط دستگاه مایکروویو می‌باشد. طول موج ایجاد شده توسط مایکروویو حدود ۵ اینچ می‌باشد که این سایز برای عبور از پوشش حفاظتی دستگاه بسیار بزرگ می‌باشد.
اگر حتی قادر باشید که دستگاه مایکروویو خود را با در باز روشن کنید، طول موج دستگاه آن قدری از هم پاشیده خواهد شد که نمی‌تواند یک آسیب جدی به شما وارد کند. یک نمونه خوب در این مورد مردی می‌باشد که خود مخترع دستگاه مایکروویو می‌باشد، یعنی پرسی اسپنسر که ایده ساخت مایکروویو زمانی به ذهن او خطور کرد که هنگام کار با دستگاه رادار متوجه آب شدن آبنبات درون جیبش بدون آسیب رسیدن به خودش شد.
تمام این موارد خوب میباشند، اما تحقیقات در این مورد چه نشان میدهند؟
باید گفت که در این مورد هیچ تحقیق کنترل شده ای به دو دلیل انجام نشده است :
- شما میبایست افراد را در معرض مقادیر زیادی از ریز موج‌ها برای سالیان در یک شرایط کنترل شده قرار دهید که انجام این کار به شدت دشوار می‌باشد.
- بر اساس آنچه ما در مورد فیزیک میدانیم دلایل قانع کننده ای برای مضر بودن مایکروویو وجود ندارد.
چندین تحقیق مشاهده ای تلاش کرده‌اند که میزان رابطه بین ریز موج‌ها و سرطان سینه را اندازه گیری کنند، برخی از آنها نشان دهنده ارتباط بسیار ضعیفی بین ریز موج‌ها و سرطان سینه هستند و برخی دیگر کلا شاهد هیچ نوع رابطه ای نبودند.
در هر صورت، هیچ کدام از تحقیقات نشان دهنده این نیستند که ریز موج‌ها میتوانند باعث افزایش نرخ سرطان شوند زیرا هیچ کدام از تحقیقات مشاهده ای نتوانستند هیچ رابطه ای بین آنها را ثابت کنند.
خلاصه کلام این است که خطر استفاده از مایکروویو را می‌توان هم اندازه خطر استفاده از رادیو دانست.
خلاصه : نوع تابشی که مایکروویو برای گرم کردن غذا‌های شما از آن استفاده میکند خطرناک نیست و با پخت غذا در مایکروویو غیر ممکن است که آن ماده غذایی رادیواکتیوی شود.
ادعای ۲ : استفاده از مایکروویو باعث کاهش ارزش غذایی میشود.
شاید شنیده باشید که مایکروویو میتواند بسیاری از ویتامین‌ها و مواد معدنی را در غذا نابود کند و ارزش آن را کاهش دهد. معمولا اینطور به شما گفته میشود که تابش دستگاه مایکروویو به شکل منحصر به فردی مخرب می‌باشد و نسبت به روش‌های پخت دیگر، بسیار بیشتر میتواند ارزش غذایی را کاهش دهد.
اما حقیقت این است که :
مایکروویو به مقدار اندکی میتواند ارزش غذایی برخی غذا‌ها را کاهش دهد، اما مقدار آن آن قدری نیست که تاثیر قابل توجهی روی سلامت، سر زندگی و طول عمر شما داشته باشد. در زمینه متد‌های پخت غذا، در واقع استفاده از مایکروویو یکی از بهترین روش‌ها برای حفظ ارزش غذایی می‌باشد.
تمام فرم‌های پخت پز باعث کاهش ارزش غذایی میشوند. هنگامی که شما به ماده غذایی گرما میدهید، مقداری از آب آن تبخیر میشود و به همین ترتیب مقداری از ارزش غذایی آن نیز کاسته میشود. بنابراین اگر خواهان حفظ ارزش غذایی غذا‌ها باشید، پس باید به سرعت آن را بپزید و از کمترین آب ممکن در پخت غذا استفاده کنید که این دقیقا کاری است که مایکروویو انجام میدهد.
در برخی موارد، استفاده از مایکروویو در واقع باعث افزایش ارزش غذایی میشود زیرا هضم و جذب غذا را راحت تر میکند.
ادعای ۳ : قرار دادن ظروف پلاستیکی درون مایکروویو باعث آزاد سازی سموم شیمیایی آن میشود
بر اساس نظر بسیاری از افراد، تمام انواع ظروف پلاستیکی سمی هستند. آنها باعث آزاد سازی مواد شیمیایی مضری به درون غذا میشوند که میتوانند باعث ایجاد بسیاری از مشکلات سلامتی شوند. مقداری از این گفته صحیح است، اما بیشتر این ترس بی پایه و اساس می‌باشد.
مقداری از مواد شیمیایی موجود در ظروف پلاستیکی میتواند به درون غذا منتقل شود. اما سوال اینجاست که آیا مقدار آزاد سازی این ظروف پلاستیکی به اندازه کافی می‌باشد تا بتواند به بدن صدمه وارد کند. دو ماده شیمیایی اصلی که ما در اینجا در مورد آنها صحبت می‌کنیم عبارتند از :
۱. بیسفنول ای (BPA)
۲. فتالات
در دوز‌های بالا، این احتمال وجود دارد که هر دو این ترکیبات بتوانند اثر استروژن در بدن را تقلید کنند که به همین دلیل است که این دو ماده را معمولا برای افزایش وزن، ناباروری، سرطان و دیگر مشکلات مقصر میدانند. هنوز یک نتیجه گیری قطعی در مورد خطرناک بودن این ترکیبات به دست نیامده است، اما شما در مجموع تا جایی که ممکن است باید کمتر در معرض این مواد شیمیایی قرار بگیرید.
اکنون آیا پخت غذا با مایکروویو واقعا میتواند سطح بیشتری از این مواد شیمیایی را وارد بدن شما کند؟
احتمالا خیر.
در یک تحقیق انجام شده توسط انستیتو بهداشت و حمایت از مصرف کننده اینطور یافت شد که مقدار مواد شیمیایی آزاد شده از ظروف پلاستیکی آن قدری نیست که سلامت بدن را تحت تاثیر قرار دهد. این امر حتی پس از جوشاندن، برس زدن و قرار دادن این بطری‌ها در ماشین ظرف شویی نیز صادق بود.
اگر شما ظروف پلاستیکی را بار‌ها و بار‌ها گرما دهید، آنها مواد شیمیایی بیشتری را آزاد میکنند، اما مقدار آن همچنان در منطقه ایمن قرار می‌گیرد. به منظور اینکه این مواد شیمیایی بتوانند سلامت شما را در معرض خطر قرار دهند، شما میباست ۱۰۰ تا ۱۰۰۰ برابر میزان حداکثر مجاز از آنها مصرف کنید و پخت غذا در مایکروویو با ظروف پلاستیکی به هیچ وجه حتی نزدیک این مقدار نیز نمی‌تواند مواد شیمیایی را به درون غذا آزاد کند.
ظروف پلاستیکی که مکررا در مایکروویو گرم میشوند میتوانند مقداری مواد شیمیایی در گذر زمان به درون غذا آزاد کنند، اما مقدار آن اصلا در حدی نیست که باعث نگرانی باشد. برای مثال بر خلاف هجمه ای که در اینترنت بر علیه (BPA) وجود دارد، تقریبا غیر ممکن است که سطحی از آن را مصرف کنید که بتواند به سلامت شما آسیب برساند. برای مثال، برای گذر از حد مجاز شما میبایست در روز ۵۰۰ پوند سوپ کنسروی مصرف کنید، در حالی که اکثر مردم ۱۰۰۰۰ برابر کمتر از این مقدار در روز استفاده میکنند.
اما با این بیان، همیشه این احتمال وجود دارد که این مواد شیمیایی خطرناک تر از آنچه باشند که ما فکرش را می‌کنیم، حتی در دوز‌های کم. اگر می‌خواهید جانب احتیاط را رعایت کنید، هر چند ماه یک بار یا زمانی که آسیب‌های واضح را روی ظروف پلاستیکی مشاهده کردید اقدام به تعویض آنها کنید. یا میتوانید غذای خود را در ظروف پلاستیکی نگهداری و هنگام قرار دادن در مایکروویو آن را به ظروف شیشه ای یا سرامیکی انتقال دهید.
خلاصه : قرار دادن ظروف پلاستیکی در مایکروویو باعث آزاد سازی مواد شیمیایی آن به درون غذای شما میشود، اما مقدار آن بسیار کمتر از آن است که باعث آسیب به سلامتی شما شود.
ادعای ۴ : استفاده از مایکروویو غذا را نابود میکند
برخی مردم می‌گویند که غذا “ زنده “ است و پخت آن باعث نابودی خواص مفید آن میشود و بنابراین شما باید تمام غذا‌های خود را به صورت خام مصرف کنید. و این گفته البته به این معنی است که شما اجازه استفاده از مایکروویو را نیز ندارید. برای نادرست بودن این گفته دو دلیل وجود دارد.
اول اینکه، کم و بیش هر چیزی که شما میخورید “ مرده “ است، جدایی از اینکه نحوه نگهداری و پخت آن چگونه بوده است. از لحاظ بیولوژیکی، به محض اینکه گیاه برداشت شود شروع به مردن میکند، سلول‌ها در گوشت و محصولات حیوانی نیز به محض مرگ حیوان شروع به مردن میکنند و غذا‌های یخ زده نیز از مدت‌ها قبل از اینکه به سفره شما برسند مرده اند.
علاوه بر آن، هر نشانه ای از زندگی باقیمانده از غذا به محض اینکه با اسید معده تماس برقرار کند از بین میرود. در واقع، یکی از دلایلی که بدن شما دارای اسید معده می‌باشد کشتن ارگانیزم‌های درون غذا نظیر باکتری‌ها و دیگر پاتوژن‌ها و انگل‌ها می‌باشد.
زمانی که غذا در معده شما قرار می‌گیرد و به سمت روده کوچک حرکت میکند، تقریبا تمام ارگانیسم‌های زنده آن نابود شده‌اند.
دوم اینکه، مساله “ زنده “ یا “ مرده “ بودن غذا تقریبا هیچ ارتباطی با میزان سلامتی آن ندارد. برخی مواد مغذی نظری آنتی اکسیدان‌ها به محض برداشت میوه و سبزیجات شروع به نابود شدن میکنند، و چه غذا بعدا پخته شود یا نه هیچ تغییری در این موضوع ایجاد نمیکند.
خلاصه کلام این است که اساسا تمام غذا‌ها زمانی که وارد دستگاه گوارش شما میشوند از قبل مرده اند، و حتی اگر در آن زمان همچنان زنده باشد، به معنی سالم تر بودن آن نیست. پخت غذا با مایکروویو قرار نیست که غذای شما را “ مرده تر “ از قبل کند، و قطعا قرار نیست که سلامت غذای شما را کاهش دهد.
خلاصه : پخت غذا با مایکروویو باعث “ مرگ “ غذا نمی‌شود زیرا تقریبا تمام چیزی که شما میخورید از قبل مرده است، و اگر هم نباشد، به محض تماس با اسید معده از بین خواهد رفت.
جمع بندی در مورد مفید یا مضر بودن پخت غذا با مایکروویو
مایکروویو با استفاده از تشعشع یا تابش غذا را میپزد و هرچیزی که مرتبط با کلمه “ تشعشع “ باشد شهرت بدی پیدا میکند.
حقیقت این است که ما روزانه در معرض هزاران منبع تشعشع قرار میگیریم و ریز موج‌ها در واقع یکی از انواع ایمن تر این تابش‌ها هستند.
اما همچنان بسیاری علاقه به مطرح کردن ادعا‌های هشدار دهنده دارند، نظیر …
۱. استفاده از مایکروویو غذای شما را رادیواکتیوی میکند و باعث آزاد سازی تشعشهات سمی میشود.
۲. مایکروویو ارزش غذایی را نابود میکند.
۳. مایکروویو باعث آزاد سازی مواد شیمیایی ظروف پلاستیکی به درون غذا میشود.
۴. مایکروویو باعث “ مرگ “ غذا میشود.
اما فیزیک پایه و دهه‌ها تحقیق چیز متفاوتی را نشان میدهند. در واقعیت، استفاده از مایکروویو یکی از ایمن ترین، سریع ترین و راحت ترین راه‌ها برای گرم کردن غذا می‌باشد.
استفاده از مایکروویو بیش از روش‌های دیگر پخت غذا باعث از بین رفتن ارزش غذایی نمی‌شود. در برخی موارد، حتی میتواند هضم مواد غذایی را نیز آسان تر کند.
قرار دادن ظروف پلاستیکی درون مایکروویو باعث افزایش آزاد سازی مواد شیمیایی به درون غذا میشود، اما مقدار آن بسیار کم بوده و نمی‌تواند تاثیر منفی روی سلامت ما داشته باشد.
استفاده از مایکروویو باعث “ مرگ “ غذا نمی‌شود زیرا تقریبا هر چیزی که ما می‌خوریم از قبل مرده است و اگر هم نباشد، با تماس با اسید معده خواهد مرد.
پس در مورد استفاده از مایکروویو نگران نباشید.
استفاده از آن ناسالم نیست، و در برخی موارد ممکن است مفید تر از خام خواری یا پخت غذا به روش‌های دیگر هم باشد.