تصور کنید تنها با یک ترفند عجیب قادر باشید میزان هورمونی را در بدن افزایش دهید که میتواند تمام مزایای زیر را در نظر داشته باشد :
* چربی سوزی و عضله سازی بدون اینکه حتی وارد باشگاه شوید
* احساس اعتماد به نفس و قدرت
* افزایش قابل توجه سطح انرژی و بهبود خلق و خو
* داشتن ظاهر و حس جوانی
* بهبود کیفیت قابل توجه رابطه جنسی
* افزایش قابل توجه کیفیت خواب
این لیستی کوتاه از مزایای تستوسترون می‌باشد که توسط فروشندگان آن در اینترنت و تبلیغات تلوزیونی بیان میشود.آنها طوری جلوه میدهند که افزایش سطح تستوسترون تقریبا به شما یک قدرت ابر قهرمانی میدهد و رسیدن به این سطح تنها با مصرف چند قرص تولید شده توسط آنها ممکن می‌باشد و همانطور که میشود حدس زد تعداد بسیار زیادی از این قرص‌ها را به فروش میرسانند.امروزه درمان جایگزینی تستوسترون (TRT) به شدت رو به افزایش است، تقویت کننده‌های تستوسترون به وفور به فروش میرسند و استفاده از استروئید‌ها نیز روز به روز بیشتر میشود.اگرچه در این میا‌‌ن سوال‌های بی پاسخ زیادی وجود دارد.
چه میزان تستوسترون میتواند روی عضله سازی و چربی سوزی تاثیر گذار باشد؟ از کجا باید بدانید که سطح تستوسترون شما بالا یا پایین می‌باشد؟ چه میزان می‌توان از طریق طبیعی و رژیم غذایی، ورزش و مصرف مکمل سطح تستوسترون را افزایش داد و باید چه توقعی از نتایجی که به دست خواهند آمد داشته باشیم؟ما در این مقاله تمام سوالات در این مورد را پاسخ خواهیم داد و به مسائل بیشتری نیز خواهیم پرداخت.در پایان این مقاله شما دانش بیشتری از تستوسترون نسبت به بسیاری دیگر از افراد خواهید داشت نظیر این موضوع که چطور می‌توان سطح تستوسترون را به شکل طبیعی و ایمن افزایش داد.بنابراین بیایید مقاله را با یک سوال پایه که بسیاری از افراد جواب آن را واقعا نمی‌دانند شروع کنیم.
هورمون چیست؟
بسیاری از افراد میتوانند این را به شما بگویند که تستوسترون یک هورمون است اما تعداد کمی میتوانند توضیح دهند که هورمون چیست.پس بیایید از همین جا شروع کنیم.هورمون یک ماده شیمیایی می‌باشد که بدن برای کنترل و تنظیم فعالیت سلول‌ها و ارگان‌ها تولید می‌کند.هورمون‌ها دارای نقش حیاتی در هر یک از فعالیت‌های بدن هستند نظیر رشد، هضم، متابولیسم، تولید مثل و حتی خلق خو.به آنها همانند مولکول‌های پیام رسانی نگاه کنید که دستورات لازم را به سلول‌ها و ارگان‌های بدن میدهند.برای مثال انسولین یک هورمون می‌باشد که باعث میشود سلول‌ها گلوکز را از جریان خون جذب و آن را به عنوان انرژی مصرف کنند.
تستوسترون چیست؟
تستوسترون یک هورمون می‌باشد که عمدتا در بیضه‌ها و تخمدان‌ها ساخته میشود.از آنجایی که تستوسترون مهم ترین هورمون جنسی مردانه (آندروژن) می‌باشد مردان به طور کلی دارای سطح تستوسترون بیشتری نسبت به زنان میباشند و آن سطح از تستوسترون در بدن مردان میزان اثر گذاری روی بدن را تعیین می‌کند نظیر :
* قدرت استخوان‌ها و ماهیچه ها
* میزان تولید سلول‌های قرمز خونی
* میل جنسی
* میزان تولید اسپرم
* سطح انرژی و خلق خو
اثرات تستوسترون در بدن به آسانی قابل مشاهده است هرچه میزان آن بیشتر باشد فرد بیشتر ظاهری مردانه تر خواهد داشت و از آن طرف هرچه میزان استروژن بدن بیشتر باشد بدن بیشتر حالت زنانه به خود می‌گیرد.بر همین اساس هنگامی که سطح تستوسترون به اندازه کافی بالا نباشد شما شاهد اثرات جانبی مختلفی خواهید بود نظیر :
* میل جنسی کم
* اختلال در نعوظ
* کاهش تعداد اسپرم
* مشکلات خواب
* کاهش عضلات و قدرت
* افزایش چربی بدن
* عدم تمرکز و احساس گیجی و سردرگمی
* افسردگی
مشخصا دلایل زیادی مبنی بر توجه ما به سطح تستوسترون وجود دارد و باید هر کار لازم در جهت حفظ سطح مطلوب آن را انجام دهیم.اما سطح مطلوب تستوسترون چه میزان می‌باشد؟
سطح نرمال تستوسترون چه میزان می‌باشد؟
آیا میدانستید با وجود اینکه سطح تستوسترون شما میتواند در سطح نرمال باشد اما باز هم نشانه‌های کمبود آن را داشته باشید؟ دلیل این امر به خاطر تفاوت میا‌‌ن سطح تستوسترون و تستوسترون‌های آزاد می‌باشد.همانطور که اکنون میدانید تمام تستوسترون تولید شده در بدن قابل استفاده نیستند.مقدار زیادی از تستوسترون‌های موجود در بدن به دو پروتئین آلبومین و (SHBG) متصل میشوند و بسیاری از این هورمون‌های متصل شده نمیتوانند خود را از این پروتئین‌ها آزاد کنند.بنابراین در این حالت سطح تستوسترون شما میتواند نرمال یا حتی بالاتر باشد اما به دلیل سطح بالای آلبومین یا (SHBG) سطح تستوسترون‌های آزاد پایین خواهد بود و در شما نشانه‌های کمبود تستوسترون نمایان خواهد شد.
خوشبختانه شما با انجام یک آزمایش خون ساده میتوانید هم سطح تستوسترون کل و هم سطح تستوسترون‌های آزاد را اندازه بگیرید که معمولا بر اساس واحد نانوگرم بر دسی لیتر عنوان میشود.یک نانوگرم یک میلیاردم گرم می‌باشد و یک دسی لیتر یک دهم لیتر می‌باشد.به طور کلی میزان رنج نرمال تستوسترون در مردان به شکل زیر است :
* ۲۷۰ الی ۱۰۷۰ نانوگرم بر دسی لیتر میزان تستوسترون کل با میزان سطح متوسط حدود ۶۷۹ نانوگرم بر دسی لیتر
* ۹ الی ۳۰ نانوگرم بر دسی لیتر سطح تستوسترون‌های آزاد (۲-۳% از میزان تستوسترون کل در حد نرمال می‌باشد)
و برای زنان :
* ۱۵ الی ۷۰ نانوگرم بر دسی لیتر میزان تستوسترون کل
* ۱ الی ۵ پیکوگرم بر دسی لیتر سطح تستوسترون‌های آزاد (۲-۳% از میزان تستوسترون کل در حد نرمال می‌باشد)
همانطور که شاهد هستید بدن برخی افراد به شکل طبیعی میتواند میزان بسیار بیشتری تستوسترون را نسبت به دیگران تولید کند.
سطح پایین تستوسترون چه میزان می‌باشد؟
از آنجایی که بازه نرمال سطح تستوسترون بسیار وسیع می‌باشد یک سطح مناسب برای یک فرد میتواند برای فرد دیگر کم باشد.به همین دلیل است که هنگام انجام آزمایش شما باید به چیزی فراتر از تستوسترون و تستوسترون‌های آزاد توجه کنید.شما همچنین باید نشانه‌های کمبود سطح تستوسترون در خود را بررسی کنید که این نشانه‌ها به طور کلی عبارتند از :
* ناراحتی
* کاهش سطح انرژی
* کاهش سطح قدرت
* کاهش میزان توانایی در انجام ورزش‌های مختلف
* کاهش میزان عملکرد هنگام کار
برای مثال اگرچه یک مرد میا‌‌نسال با سطح تستوسترون ۳۵۰ نانوگرم بر دسی لیتر ممکن است نشانه‌های کمبود تستوسترون را احساس نکند اما یک مرد زیر ۴۰ سال با همین میزان تستوسترون میتواند این نشانه‌ها را داشته باشد.در تحقیقات مشخص شده است که در مردان زیر ۴۰ سال احتمال بروز نشانه‌های کمبود تستوسترون با مقادیر کمتر از ۴۰۰ نانوگرم بر دسی لیتر افزایش می‌یابد.به علاوه در تحقیقات دیگری مشخص شده است که مردان بین ۴۰ تا ۹۰ سال هنگامی که سطح تستوسترون کل آنها کمتر از ۳۰۰ نانوگرم بر دسی لیتر باشد نشانه‌های کمبود تستوسترون را تجربه خواهند کرد.این نشانه‌ها در مردان بالای ۴۰ سال همانند نشانه‌های کمبود تستوسترون برای افراد جوان تر می‌باشد اما موارد زیر را میتواند شامل شود :
* کاهش استقامت فیزیکی
* اختلال در نعوظ
* کاهش میل جنسی
* افزایش میل به خوابیدن بعد از صرف شام
همانطور که شاهد هستید میزان کیفیت کلی زندگی با کمبود سطح تستوسترون به کلی کاهش پیدا می‌کند و مختل میشود و به همین دلیل است که بسیاری از افراد هر کاری را انجام میدهند تا از بروز این علائم جلوگیری کنند.
تستوسترون چه میزان در افزایش حجم عضلات کمک می‌کند؟
اکنون که موارد مهم در مورد تستوسترون را می‌دانیم بیایید به سراغ مسئله‌ای برویم که احتمالا شما نیز برای همان در حال خواندن این مقاله هستید و آن هم عضله سازی می‌باشد.بسیاری از افرادی که به باشگاه میروند اینگونه فکر میکنند که تستوسترون یک عامل اصلی تعیین کننده میزان سرعت عضله سازی و چربی سوزی می‌باشد.آنها درست فکر میکنند.تستوسترون اولین هورمون تحریک کننده رشد عضلات می‌باشد.
اثرات عضله سازی تستوسترون بسیار قابل توجه می‌باشد به طوری که در یک تحقیقی که در دانشگاه چارلز درو انجام شد مشخص شد افرادی که تستوسترون تزریق کرده بودند توانستند یک میزان افزایش حجم عضلانی قابل توجه را داشته باشند بدون اینکه حتی تمرین داشته باشند.بنابراین اینطور به نظر می‌رسد که هرچه سطح تستوسترون ما بیشتر باشد حجیم تر و با تفکیک بیشتری خواهیم بود درست است؟
اما موضوع به این سادگی‌‌ها هم نیست. این گمان زمانی درست است که ما از طریق مصرف استروئید‌ها سطح تستوسترون را به حداکثر میزان ممکن برسانیم اما در اینجا یک مورد وجود دارد که بسیاری از افراد آن را نمی‌دانند :
نوسانات ایجاد شده در سطح تستوسترون در رنج نرمال آن تاثیر بسیار اندکی روی عضله سازی و چربی سوزی دارد.بنابراین افزایش سطح تستوسترون زمانی باعث ایجاد تغییرات قابل توجه میشود که میزان سطح آن فراتر از محدوده نرمال فیزیولوژیکی افزایش یابد و این امر تنها زمانی حاصل میشود که شما از محیط خارج (جدایی از تولید داخلی بدن) هورمون وارد بدن خود کنید.در این زمینه تعداد بسیار زیادی شواهد وجود دارد.
برای مثال در یک تحقیق انجام شده در دانشگاه مک مستر میزان نوسانات هورمونی بدن سازان روی عضله سازی و افزایش قدرت مورد بررسی قرار گرفت.افراد مورد آزمایش مردانی جوان و تمرین کرده بودند که در هفته ۵ جلسه تمرینات با وزنه داشتند و از یک رژیم غذایی استاندارد بدن سازی با پروتئین بالا نیز استفاده میکردند. بعد از ۱۲ هفته دانشمندان دریافتند که افراد شرکت کننده دارای واکنش‌های هورمونی بسیار متفاوتی نسبت به تمرینات داشتند اما این تفاوت‌ها هیچ تاثیر قابل توجهی را روی افزایش حجم عضلات و قدرت آنها نداشت.به عبارت دیگر هیچ تفاوت معناداری میا‌‌ن افرادی که یک افزایش سطح قابل توجه در هورمون‌های آنابولیکی در حین و بعد از تمرین داشتند با افرادی که واکنش‌های کمتری را تجربه کردند وجود نداشت.
یک تحقیق دیگر که ارزش ذکر کردن را دارد توسط دانشمندان در دانشگاه چارلز درو انجام شد.در این تحقیق برای ایجاد تغییرات در سطح تستوسترون به ۶۱ مرد جوان و سالم دارو‌های تستوسترون مصنوعی و سرکوب کننده‌های تستوسترون داده شد.بعد از ۲۰ هفته محققان دریافتند که یک رابطه بسیار نزدیک بین سطح تستوسترون و قدرت و توان پاها وجود دارد به این معنی که هرچه سطح تستوسترون بیشتر باشد میزان قدرت پاها نیز بیشتر خواهد بود.اما این تاثیرات قابل توجه نبود تا زمانی که سطح تستوسترون حدود ۱۲۰۰ نانوگرم بر دسی لیتر رسید که این میزان حدود ۲۰-۳۰% بالاتر از حداکثر میزان طبیعی سطح تستوسترون در بدن می‌باشد.
برای درک بهتر این موضوع بیایید به یک تحقیق انجام شده در مورد استروئید‌ها که توسط دانشمندان در سال ۲۰۰۴ در دانشگاه ماسترکت انجام شد نگاهی بیندازیم.در این آزمایش آنها دریافتند افرادی که در کنار تمرینات با وزنه از استروئید‌ها نیز استفاده میکنند به طور متوسط بین ۴.۵ تا ۱۱ پوند طی یک دوره کوتاه مدت (کمتر از ۱۰ هفته) میتوانند عضله سازی کنند و سریعترین میزان عضله سازی در این بین افزایش ۵ پوند عضله خالص طی ۶ هفته بود.این موضوع شاید فوق‌العاده به نظر برسد اما هنگامی که این ارقام را با میزانی که به طور طبیعی میتوانید عضله سازی کنید مقایسه کنید یک چیز بسیار شفاف میشود :
اگر مصرف استروئید‌های آنابولیک بتواند سطح تستوسترون را دو برابر یا حتی سه برابر کند لزوما به این معنی نیست که شما شاهد یک افزایش حجم بسیار خیره کننده خواهید بود.اما اگر یک افزایش سطح نسبتا کم داشته باشیم چطور؟ می‌توان گفت که تقریبا هیچ عضله سازی رخ نمیدهد.البته این موضوع به این معنی نیست که شما نباید در جهت افزایش سطح تستوسترون خود گام بردارید.اتفاقا باید این کار را انجام دهید و در ادامه در مورد آن صحبت خواهیم کرد اما باید این را نیز بدانید که انجام این کار احتمالا تغییر زیادی در جهت افزایش حجم، تفکیک عضلانی و افزایش قدرت برای شما ایجاد نخواهد کرد.
آیا تستوسترون میتواند باعث چربی سوزی سریعتر شود؟
تحقیقی در دانشگاه چارلز درو روی رابطه بین سطح تستوسترون کل و میزان چربی بدن صورت گرفت.آنها دریافتند که سطح تستوسترون به شدت روی کاهش چربی‌‌های بدن تاثیر گذار است به این معنی که هرچه سطح تستوسترون بالاتر باشد بدن شما به شکل طبیعی متناسب تر و دارای چربی کمتری خواهد بود.بر خلاف یافته‌های مرتبط با عضله سازی در زمینه چربی سوزی تغییرات اندک در سطح تستوسترون میتواند تاثیرات زیادی را روی میزان چربی بدن داشته باشد (تفاوت ۱۰۰-۲۰۰ نانوگرم بر دسی لیتر میتواند باعث ایجاد تغییرات زیادی در چربی بدن شود).برای درک بهتر این موضوع تفاوت چربی بدن مردانی با ۶۰۰ و ۳۰۰ نانوگرم بر دسی لیتر تستوسترون مورد آزمایش قرار گرفت.نتیجه این آزمایش این بود که افراد دارای ۳۰۰ نانوگرم تستوسترون دارای ۳۶% چربی بیشتری نسبت به افراد دارای ۶۰۰ نانوگرم تستوسترون بودند.مکانیزم دقیق پشت این مشاهدات به شکل کاملی توضیح داده نشده است اما این تحقیق نشان داد که تستوسترون میتواند باعث سرکوب تولید سلول‌های چربی شود و سطح پایین تستوسترون نیز خود یک عامل ایجاد چاقی می‌باشد.