همه چیز در باره کبد چرب از گرفتاری تا درمان

کبد چرب (به انگلیسی: fatty liver) در پزشکی حالتی برگشت‌پذیر از تجمع واکوئول‌های چربی در سلول‌های کبدی است که با التهاب کبد مشخص می‌شود.^[۱]

این حالت ممکن است در افرادی که الکل مصرف می‌کنند ایجاد شود، ولی در ایران این بیماری علل دیگر دارد و «کبد چرب غیرالکلی» نامیده می‌شود. فرم غیرالکلی این بیماری در تعدادی از اختلالات بالینی مانند دیابت، چاقی و سوء تغذیه رخ می‌دهد.

وجود چربی در کبد طبیعی است، اما اگر این میزان از چربی بیش از ۵ تا ۱۰ درصد وزن کل کبد شود، فرد به بیماری کبد چرب دچار شده است.^[۲] این بیماری نشانه ی خاصی ندارد اما بعد از رعایت نکردن و پیشروی این بیماری در کبد باعث سوءهاضمه شده و در نهایت منجر به مرگ انسان می شود.

انواع

• کبد چرب غیرالکلی: این بیماری زمانی رخ می‌دهد که کبد در شکستن چربی ها دچار مشکل می‌شود و با جمع شدن چربی در بافت‌های کبد، فرد دچار کبد چرب می‌گردد. این بیماری با مصرف الکل مرتبط نبوده و زمانی مشخص می‌شود که ۱۰ درصد و یا بیشتر وزن کبد حاوی چربی باشد. این بیماری خود نیز به چند دسته تقسیم شده و در شدیدترین مراحل باعث سیروز کبدی و یا زخم و سپس نارسایی کبدی می‌گردد.^[۲]
• کبد چرب الکلی، این بیماری جزء اولین مرحله‌های بیماری های کبدی مربوط به الکل است. کبد با مصرف زیاد الکل صدمه دیده و قادر به شکستن چربی ها نیست. اگر فرد از مصرف الکل خودداری نماید، این نوع کبدچرب کم کم درمان می‌گردد، اما در صورت ادامه به مصرف الکل فرد ممکن است دچار سیروز کبدی گردد.^[۲]
• کبد چرب بارداری: هرچند این نوع از کبد چرب خیلی نادر بوده، با این حال جمع شدن چربی در هنگام بارداری می‌تواند خطراتی جدی هم برای مادر و هم برای جنین داشته باشد. این بیماری می‌تواند باعث نارسایی کبدی، نارسایی کلیه، عفونت شدید یا خونریزی شود. هرچند دلیل این بیماری کاملاً شناخته نشده اما دانشمندان معتقدند این بیماری با هورمون های این دوران در ارتباط است. علایم این بیماری در سه ماه سوم رخ داده و شامل حالت تهوع، استفراغ، درد در قسمت بالایی سمت راست شکم، زردی و کسالت عمومی گردد. زنان باردار باید آزمایش های لازم را برای اطلاع از این بیماری انجام دهند، اکثر زنان پس از زایمان شروع به بهبود می‌نمایند.^[۲]

همه گیری‌شناسی

اغلب بیماران ۴۰تا۶۰ سال سن داشته و بیماری در زنان شایع‌تر است.^[۳]کبد چرب در کودکان با سن بالاتر از ۱۰سال نیز می‌تواند ایجاد شود . این اختلال کبدی مزمن بوده و برای سال ها پایدار خواهد ماند .^[۴][۵]

علل

علت اصلی بروز کبد چرب ناشناخته‌ است، ولی تعدادی از اختلالات بالینی معین به عنوان علل زمینه‌ای شناخته شده‌اند. هفتاد درصد بیماران مبتلا به کبد چرب چاق هستند.^[۳] دیابت و بالا بودن چربی‌های خون نیز از علل زمینه‌ای آن می باشند. عوامل مختلفی که باعث تغییر متابولیسم در بدن می‌شوند، شامل کاهش ناگهانی وزن، سوء تغذیه، تغذیه وریدی و گرسنگی طولانی مدت مانند گرفتن روزه نیز ممکن است باعث کبد چرب شوند.^{[نیازمند منبع]}

انجام بعضی از جراحی‌های شکم شامل برداشتن کیسه صفرا، برداشتن قسمتی از روده یا معده، جراحی روی لوزالمعده و مصرف بعضی از داروهای خاص شامل هورمون استروژن، کورتون (استروئیدها، آمیودارون، تاموکسی فن، والپروات سدیم) نیز از علل زمینه ساز کبد چرب هستند . در کودکان اختلالات مادر زادی شامل سوء جذب چربی‌ها، سیستیک فیبروزیس وبیماری ویلسون با کبد چرب همراه هستند.^{[نیازمند منبع]}

به طور کلی می توان عوامل ایجاد این بیماری را به شرح زیر عنوان کرد: رژیم غذایی نادرست، استرس درونی و نهفته، مصرف دارو بیش از حد معمول، مصرف لووستاتین ها و غذاهای فست فودی (سوسیس، کالباس، سس، پیتزا و…)^[۶]

تشخیص

اکثر مبتلایان دارای علامت نیستند، گاهی فرد از درد شکم در ناحیه کبد احساس درد و پری می‌نماید و به ندرت احساس ناراحتی در قسمت فوقانی و راست شکم و خستگی وجود دارد. گاهی به دنبال بررسی‌های اتفاقی آزمایشگاهی (مانند بررسی‌های استخدامی) کشف می‌شود^[۷]. در بررسی‌های معمولی، آنزیم‌های کبدی افزایش یافته‌اند و در صورت شک به این اختلال اقدام‌های بعدی برای کشف علت زمینه‌ای و بررسی سایر علل بیماری کبدی ضروری است . آزمایش های لازم برای قند و چربی‌های خون و همچنین برای ویروس های هپاتیتی ضروری است. با مطالعات تصویربرداری مانند سونو گرافی، تجمع چربی در کبد نشان داده می‌شود. اگر تمامی راه‌های منتهی به تشخیص میسر نباشد و نیز گاهی برای اثبات تشخیص، نمونه برداری از کبد و مطالعه میکروسکوپی بر روی آن لازم است^[۸]، ولی گاهی نمونه برداری انجام نمی‌شود و بیمار به مدت ۶ ماه تا یک سال از نزدیک زیر نظر گرفته می‌شود تا طبیعی شدن آنزیم‌های کبدی به دنبال درمان اختلالات زمینه ساز اثبات گردد.

درمان

برای درمان و بهبود کبد چرب باید اختلالات زمینه ساز درمان شوند. در حال حاضر درمان بر روی مهار مشکلات طبی واختلالاتی که زمینه ساز کبد چرب هستند، متمرکز است. داروهای جدید مختلفی مانند متفورمین برای درمان کبد چرب عرضه شده‌اند که تاثیر قطعی آنها ثابت نشده‌است.

ورزش روزانه و مصرف مرتب میوه و سبزیجات اثرات مفیدی بر روی این بیماری دارند. کاهش تدریجی وزن در افراد چاق لازم و مفید است، ولی کاهش ناگهانی وزن، این اختلال را تشدید می‌کند^[۳]. در کبد چرب مقاومت به انسولین شایع بوده و داروهایی که مقاومت به انسولین را درمان می‌کنند مانند متفورمین موجب بهبود آنزیم‌های کبدی می‌شوند. ویتامین E با دوز ۴۰۰میلی گرم در روز باعث کاهش آسیب به سلولهای کبدی و بهبود آنزیم‌های کبدی می‌شود، ولی چون با خطر افزایش بیماری های قلبی همراه است، مصرف دراز مدت آن توصیه نمی‌شود. در کودکان علل زمینه‌ای شامل دیابت، سوء جذب چربی، چاقی، ماراسموس، کواشیورکور، بیماری ویلسون، سیستیک فیبروزیس، باید مهار و درمان شود.

عوارض و عواقب

در اکثر بیماران مبتلا به کبد چرب، مشکل جدی برای کبد ایجاد نمی‌شود. کبد چرب از نظر بالینی یک اختلال پایدار و ساکت شناخته شده و در بیشتر موارد سبب اختلال شدیدی در کبد نمی‌شود و با درمان بهبود می‌یابد. ولی در تعداد اندکی از بیماران با گذشت زمان بافت جوشگاهی و فیبروز در کبد ایجاد شده و در نهایت سیروز و نارسایی کبد ایجاد می‌شود. چون پیش بینی مسیر بیماری در یک فرد و این که در کدام بیمار پیشرفت خواهد کرد، مشکل است، درمان و کنترل آن برای همه مبتلایان الزامی است.^[۹]

کبد چرب و مقابله با آن

تجمع بيش از حد چربي در کبد، گاه باعث اختلال در فعاليت طبيعي بافت کبد مي گردد که مي تواند سير پيشرونده پيدا کند و باعث نارسايي کبد و يا سيروز کبدي گردد.
يكي از بزرگترين و پيچيده ترين ارگان هاي بدن، كبد است. البته بزرگترين غده بدن نيز محسوب مي شود. در قسمت راست شكم و زير قفسه سينه، درست زير ديافراگم قرار دارد و مركز ثقل بدن است.
کبد چرب غير الکلي يک التهاب کبدي است که در اثر تجمع بيش از اندازه چربي در بافت کبد ايجاد مي شود.

در اين بيماري تجمع بيش از حد چربي در کبد، گاه باعث اختلال در فعاليت طبيعي بافت کبد مي گردد که مي تواند سير پيشرونده پيدا کند و باعث نارسايي کبد و يا سيروز کبدي گردد.

علت بيماري

اگرچه علت اصلي بيماري کبد چرب مشخص نيست، ولي به نظر مي رسد اين بيماري ارتباط نزديک با برخي بيماري هاي متابوليک دارد که از آن جمله: چاقي، افزايش کلسترول و تري گليسريد خون و ديابت را مي توان نام برد. در درمان کبد چرب، کنترل اين بيماري هاي زمينه اي بسيار موثر مي باشد.
گفته مي شود مصرف زياد انرژي باعث خواهد شد کبد نتواند سوخت و ساز طبيعي را انجام دهد و در نتيجه انرژي اضافي به صورت چربي در کبد ذخيره شود.
اين بيماري اغلب افراد را در سنين ميانسالي مبتلا مي کند. اکثر بيماران از افزايش وزن و چاقي به ويژه چاقي شکمي رنج مي برند. همچنين مي توانند دچار افزايش چربي هاي خون بوده و يا از مبتلايان به ديابت باشند.

از آنجا که در سال هاي اخير شيوع چاقي و بيماري هاي متابوليک در جوانان افزايش قابل توجهي يافته است، جواناني که با چاقي و بيماري کبد چرب به پزشک مراجعه مي نمايند، کم نيستند. البته بايد ذکر کرد بيماراني هستند که بدون داشتن هيچ کدام از عوامل خطر ذکر شده و بدون هيچ دليل شناخته شده اي، مبتلا به کبد چرب مي گردند.
افزايش چربي در بدن که معمولا با چاقي شکمي همراه است، به همراه افزايش چربي هاي خون و افزايش فشار خون، همه از علائم مجموعه اي از اختلالات تحت نام “سندرم متابوليک” هستند که اين سندرم دقيقا وابسته به مقاومت انسولين مي باشد.

عوامل تاثير گذار در اختلالات کبدی

– مقاومت به انسولين: بدين معنا که بدن نمي تواند قند را به طور طبيعي مورد استفاده قرار دهد. به طور طبيعي لوزالمعده پس از خوردن مواد قندي، با ترشح هورمون انسولين سعي مي نمايد که قند اضافي موجود در خون را به سلول هاي عضلاني و کبد وارد نمايد. در وضعيت مقاومت به انسولين، حساسيت گيرنده هاي سلولي انسولين کاهش مي يابد، در نتيجه بدن براي ثابت نگه داشتن سطح قند خون نياز به ترشح انسولين بيشتري خواهد داشت. در صورت ادامه ي اين روند، در نهايت ميزان قند خون افزايش يافته و فرد مبتلا به ديابت مي گردد.
– تغيير در روند توليد چربي در بافت کبد و نحوه عملکرد کبد در برابر چربي هايي که از روده به کبد منتقل مي شوند.
– عمل هاي جراحي که مسير معده ، يا روده و يا هر دو را کوچک مي نمايند، از قبيل عمل جراحي باي پس روده.
– استفاده طولاني مدت از لوله هاي روده اي براي تغذيه که معمولا پس از عمل جراحي استفاده مي شوند.
– استفاده از برخي داروها از قبيل: آميودارون (داروي قلبي)، کورتون، استروژن هاي صنعتي و بعضي از داروهاي کنترل سرطان.

علائم و شيوع بيماري

از آنجا که اين بيماري سير پيشرونده دارد مي تواند در مراحل اوليه بدون علامت باشد تا زماني که تاثيرات منفي بر عملکرد کبد ايجاد نمايد. در آن زمان علائمي از قبيل احساس ضعف، خستگي و کاهش وزن بروز مي کنند.
از آنجا که سير اين بيماري مزمن است، شايد سال ها طول بکشد تا منجر به ايجاد سيروز کبدي (جايگزيني سلول هاي کبدي با سلول هاي فيبروز) و در نهايت نارسايي کبد گردد.
در نقطه مقابل، در موارد نادري به دليل ناشناخته، سير بيماري متوقف و يا حتي به حالت طبيعي باز مي گردد، بدون آنکه درمان مشخصي انجام گرفته باشد.
بين 10 تا 30 درصد بزرگسالان در کشورهاي پيشرفته مبتلا به اين بيماري هستند که معمولا شامل افراد چاق در سنين ميانسالي است.
با توجه به شيوه زندگي اعم از نوع تغذيه و فعاليت بدني، شيوع اين بيماري در کشورهاي در حال توسعه به ويژه در جامعه شهري افزايش چشمگيري داشته است.
شيوع بيماري کبد چرب با افزايش سن، سير صعودي مي يابد. شيوع اين بيماري در آقايان دو برابر خانم ها مي باشد که با افزايش سن، ميزان شيوع در خانم ها به آقايان نزديک مي شود، به ويژه پس از يائسگي، شيوع بيماري کبد چرب در خانم ها سير فزاينده اي دارد.

تشخيص و درمان کبد چرب

علائم قابل توجهي در اين بيماري وجود ندارد و با مشاهده ي بالا بودن آنزيم هاي کبدي و نيز تصاوير سونوگرافي، سيتي اسکن و MRI تشخيص اين بيماري معين مي گردد.
از بيوپسي کبد براي تشخيص ميزان صدمه به بافت کبدي در بعضي از موارد استفاده مي گردد.

درمان

اگرچه درمان اختصاصي براي کبد چرب وجود ندارد، ولي شما با کنترل بيماري هاي زمينه اي از قبيل کاهش وزن، چربي هاي خون، ديابت و يا قطع نمودن داروهاي مسبب (قطعا با نظر پزشک معالج نه به طورخودسرانه) مي توانيد از پيشرفت اين بيماري جلوگيري نماييد و در خيلي از موارد سير معکوس را طي نماييد که منجر به درمان اين بيماري گردد.

نکاتي براي کنترل کبد چرب

* کم کردن وزن: از آنجا که اکثر بيماران مبتلا به کبد چرب غير الکلي چاق هستند، کاهش وزن در کنترل اين بيماري نقش مهمي دارد. براي کاهش وزن، انتخاب رژيم غذايي نيز بايد به درستي صورت پذيرد، زيرا کاهش وزن سريع با رژيم هاي برق آسا خود مي تواند سير بيماري را بدتر نمايد.
خيلي از بيماران چاق که به تازگي متوجه کبد چرب خود شده اند، به دليل ترس از عوارض اين بيماري، به رژيم هاي غذايي سخت روي مي آورند که اين بيماري را ريشه کن نمايند، ولي علاوه بر ابتلا به عوارض اين نوع رژيم ها، گاه سير کبد چرب را نيز بدتر مي نمايند.
لذا انتخاب منطقي رژيم غذايي کاهش وزن زير نظر متخصص تغذيه و با کاهش وزن نيم تا يک کيلوگرم در هفته توصيه مي گردد. اگر شما از افزايش وزن زيادي رنج مي بريد، جالب است بدانيد که با کاهش وزن مختصر در حدود 10 درصد از وزن اوليه نيز در خيلي از موارد سير بيماري را مي توانيد کنترل نماييد.

* انتخاب رژيم غذايي سالم : رژيم غذايي پر کربوهيدرات که حاوي ميزان قابل توجهي سبزي و ميوه و مواد غذايي پرفيبر باشد، معمولا بهترين انتخاب براي افراد مبتلا به کبد چرب است. کاهش چربي مصرفي، به ويژه چربي هاي اشباع شده و جايگزيني آنها با چربي هاي غير اشباع که در روغن زيتون و ماهي وجود دارند، توصيه مي گردد. استفاده از نان و غلات سبوس دار بايد جدي گرفته شود. در نهايت تعيين مقدار مورد نيازمواد مغذي اعم از پروتئين، چربي و کربوهيدرات بر اساس شرايط افراد بايد تنظيم گردد

* انجام ورزش و فعاليت بدني منظم: چاقي به ويژه چاقي شکمي نقش مهمي در افزايش خطر ابتلا به کبد چرب دارد. بر همين اساس، داشتن پياده روي منظم به ميزان حداقل 30 تا 60 دقيقه در روز توصيه مي شود. اگر شما وقت رفتن به باشگاه ورزشي را نداريد، پياده روي در مسير کار يا پارک را مي توانيد جايگزين نماييد.

* کنترل بيماري هاي زمينه اي متابوليک: کنترل ديابت و چربي هاي خون در بيماران مبتلا به کبد چرب ، نقش کمک کننده اي در بهبود اين بيماري دارد. همانطور که مي دانيد از اصول مهم کنترل بيماري هاي متابوليک، رعايت رژيم غذايي و ورزش منظم مي باشد.

* محافظت کبد از عوامل خطر: از عواملي که بر روي فعاليت طبيعي کبد اثر سوء دارند، بايد پرهيز نماييد. از مهم ترين اين عوامل، مصرف برخي از داروها مي باشد. لذا در هنگام مراجعه به پزشک، به او بگوييد که مبتلا به کبد چرب مي باشيد که در تجويز دارو به آن توجه نمايد.

پيشگيري

رژيم غذايي سالم: شما بايد رژيم غذايي سالمي را با مصرف بالاي ميوه، سبزي، غلات سبوس دار و چربي هاي مفيد براي خود انتخاب کنيد.
جلوگيري از افزايش وزن به ويژه چاقي شکمي: داشتن رژيم غذايي سالم به همراه فعاليت بدني، به حفظ وزن سالم کمک مي نمايد. در صورت چاق بودن، از همين امروز براي کاهش وزن خود اقدام نماييد.

غذاهاي مضر براي كبد

غذاهاي فريز شده، زودپز شده، ترشيجات، رب، سس، نمك زياد، چاي پر رنگ، ادويه جات تند، غذاهاي فست فوت ، شيريني جات پيتزا، غذاهاي تبليغي غير ارزشمند (پفك، چيپس، شكلات، بيسكوييت و…)، مصرف گوشت و تخم مرغ به ميزان زياد، انواع سرخ كردني ها مانند سير داغ، پياز داغ، غذاهاي چرب و نوشابه هاي گازدار.

غذاهاي مفيد براي كبد

آب، ميوه جات سالاد (كاهو، خيار، هويج، جوانه ها)، ليمو ترش تازه، سوپ جو هفته اي يك بار به همراه آلو بخارا، استفاده 2 تا 3 قاشق عسل به صورت شربت عسل، استفاده از ترشيجات طبيعي (زرشك، شاتوت و…)، انواع مركبات، توت فرنگي، هويج، روغن زيتون،عناب، بارهنگ و خاكشير.
هشدار: كساني كه كبد آنها مشكل دارد بايد تا چهل روز از خوردن غذاهاي سرخ كردني و فرآورده هاي حيواني پرهيز كنند. اگر كبد دچار اشكال شود، فرد دچار افسردگي، نگراني، اضطراب، خمودگي، بي حالي، چهره درهم كشيده، چهره رنگ و رو پريده، چهره تيره، ديدن كابوس و گوشه گيري مي شود.

نكات مهم درمورد كبد

 از علائم اختلال در كاركرد كبد، يبوست و پف كردن زير چشم پس از بيدار شدن، ريزش مو و وجود لك در صورت است.

 تبخال به علت كمبود ويتامين در بدن است كه با يك شوك عصبي، كبد دچار مشكل شده و فرد، تبخال مي زند .دم كرده پوست سيب براي تبخال بسيار مفيد است. اكثر بيماري هاي پوستي در ارتباط با كبد است. ناراحتي هاي پوستي معمولااز گرم مزاجي و يا از سرد مزاجي به وجود مي آيد. كساني كه ناراحتي كبدي و يا صفراي بالايي دارند معمولابر روي كتف آنها و يا پشت كتف شان جوش مي زند ولي كساني كه از سردي دچار ناراحتي پوستي مي شوند، پوست خشك شده، خارش زيادي داشته و ترك مي خورد و خون مي آيد. برخي از قارچ هاي پوستي نشانه ناراحتي كبدي است. براي رفع آن، پوست را بايد با روغن كنجد ماساژ داد و غذاهاي موافق مزاج خورد. ترك پاشنه پا اگر ناشي از راه رفتن بر روي سطوح خاكي يا مانند آن نباشد، نشانه اختلال در كبد است. اگر خورشت آلو، اسفناج، سيرابي، انار، پاچه گوسفند، زرشك و عناب استفاده شود مفيد است. غذاها را زياد سرخ نكنيد كه باعث فشار بر كبد و عصبي شدن شما مي شود.

اضطراب، ناراحتي، ترس و عصبانيت، آنزيم هاي كبد را بالابرده و شخص را بيمار مي كند، براي پايين آوردن آن، انار بهترين درمان است.
افراد لاغري كه مشكل كبدي دارند، اگر بخواهند مشكل شان بر طرف شود و البته چاق شوند، بايد غذا را خوب بجوند و با غذا ماست پر چرب و آب به ميزان زياد نخورند. شاتوت بهترين دارو براي انواع هپاتيت است. يك نوشيدني مفيد براي كساني كه كبد آنها مشكل دارد، تركيبي از آب ليمو شيرين، آب ليمو ترش، آب نارنج، آب پرتقال و آب سيب است.

اگر كساني نمي توانند ترشيجات بخورند، از يك ليوان آب سيب يا آب همراه يك عدد ليمو ترش تازه استفاده كنند.
بهترين داروهاي طبيعي براي اختلالات كبدي، هويج، روغن زيتون، ليمو ترش تازه و توت فرنگي است.

۷ درمان خانگی برای ” کبد چرب”

کبد چرب از بیماری‌های بسیار مهم در جوامع صنعتی است. وجود چربی در کبد طبیعی است، اما اگر این میزان چربی بیشتر از ۵ تا ۱۰ درصد وزن کل کبد شود، فرد به بیماری کبد چرب دچار شده است و با استفاده از آب لیمو و عرقیات گیاهی می‌تواند بیماری خود را درمان کند.

درمان خانگی کبد چرب

امروزه به علت اتخاذ برنامه غذایی ناسالم، کبدچرب شایع شده است. به نقل از سایت «MSN»، کبدچرب همانند چربی شکم نیست و نباید آن را مشکل ساده کبدی تلقی کرد. لازم است به محض مشخص شدن بیماری، درمان را شروع کرد زیرا به مرور زمان لایه های چربی روی کبد رشد می کند و سوء هاضمه شدید به وجود می آورد. بیشتر افراد متوجه بیماری خود می شوند اما چندان به موضوع درمان آن توجه نمی کنند.

برای کسب نتیجه بهتر در درمان این بیماری توصیه هایی می شود که در این مطلب به بخشی از آن اشاره می کنیم.

غذاهای چرب را حذف کنید تا بیماری وخیم تر نشود. با مصرف غذاهای چرب، ترشح اسید معده به طور چشم گیری کاهش پیدا می کند. بنابراین مصرف غذاهای چرب باعث سوء هاضمه و حالت تهوع می شود.

پیاده روی تند برای سالم ماندن و بهبود عملکرد اعضای داخلی بدن مفید است. پیاده روی کبد را سالم نگه می دارد.

 ورزش: ورزش هایی مانند یوگا جریان گردش خون در شکم را افزایش می دهد از این رو در بهبود عملکرد کبد موثر است.

سبزیجات سبز را که فاقد چربی است مصرف کنید. سبزیجات سبز سرشار از آنتی اکسیدان است که سموم را از بدن دفع می کند. افزودن سبزیجات به برنامه غذایی روزانه یکی از بهترین راه های مقابله با سندروم چربی کبد است.

از مصرف مواد ترش مانند ترشی، لیمو ترش و… که برای کبد مضر است، بپرهیزید.

یکی از علت های عمده در شکل گیری چربی کبد مصرف مشروبات الکلی است. اغلب این نوشیدنی ها چاق کننده است و چربی اضافه آن در کبد رسوب می کند.

۸ تا ۱۰ عدد برگ انجیر معابد را بکوبید سپس با آب سرد مخلوط کنید و بنوشید. در طب کهن هند این روش یکی از بهترین روش های درمانی کبد چرب است.

مواد غذایی موثر برای ترمیم کبد

کبد از جمله اعضایی است که قدرت ترمیم بالایی دارد. بنابراین اگر به بیماری حاد کبدی مانند سرطان یا سیروز مبتلا هستید، ناامید نباشید زیرا کبد قادر است خود را ترمیم کند حتی اگر فقط یک چهارم آن سالم مانده باشد. به نقل از سایت «prevention»، ترمیم کبد یک روند حیاتی است بنابراین همیشه از مواد غذایی سالم استفاده کنید تا این عضو حیاتی در وضعیت خوب باقی بماند. در صورت مصرف موادغذایی سالم، کبد می تواند خود را ترمیم کند. توجه داشته باشید که این موادغذایی برای احیا و ترمیم کبد معجزه نمی کند و باید به میزان مناسب که پزشک توصیه می کند، مصرف شود. از خوردن مواد غذایی مضر برای کبد مانند روغن ها، چربی ها و حتی برخی ادویه ها نیز باید بپرهیزید.

مواد غذایی مفید برای ترمیم کبد:

سیب: حامل ویتامین C است که تراکم اضافه چربی در کبد را از بین می برد. تراکم چربی در کبد، عملکرد کبد را کند می کند.

کلم پیچ: این گیاه برگ دار سرشار از منیزیم و آهن است. این ۲ ماده مغذی عناصر مهمی در روند ترمیم کبد است.

ماست پروبیوتیک: این نوع ماست برای کبد مفید است. باکتری ماست به کبد کمک می کند تا دوباره آنزیم تولید کند.

زردچوبه: این ادویه خاصیت درمانی دارد. کورکومین آن کبد را از سموم تصفیه می کند و کثیفی ها را از سلول های کبد دفع می کند.

سیر و پیاز: هر دو حاوی سولفور است و با آسیب هایی که رادیکال های آزاد در کبد ایجاد می کند، مقابله می کند و روند رشد سلول های جدید کبد را افزایش می دهد.

لیمو:  آب لیموی تازه حاوی ویتامین C و آنتی اکسیدان است. مصرف آب لیمو به طور روزانه، سلول های چرب کبد را سم زدایی می کند.

میوه های توتی: این نوع میوه ها غنی از آنتی اکسیدان است و کبد را ترمیم می کند. برای دفع چربی از سلول های کبد، از انواع توت ها استفاده کنید.

تره فرنگی: کلروفیل و سولفور، ۲ نوع ماده مغذی برای کبد است که در این گیاه وجود دارد.

خارمریم: در طب قدیم از این گیاه برای درمان کبد استفاده می شد. این گیاه، روند بازسازی سلول های کبد را تقویت می کند.

این بیماری از بیماری‌های خطرناکی است که علامت خاصی ندارد و چون دیر تشخیص داده می‌شود، می‌تواند حتی باعث فوت فرد مبتلا شود.  امیدواریم گفت‌وگوی زیر با خانم دکتر آزیتا حکمت‌دوست، متخصص تغذیه بالینی و عضو هیات علمی گروه تغذیه بالینی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی که مدتی است در مورد این بیماری تحقیق می‌کنند، مفید و مثمر ثمر باشد.

کبد چرب چه بیماری‌ای است و چگونه فردی به آن مبتلا می‌شود؟

کبد چرب در اثر تجمع چربی در سلول‌های کبد به وجود می‌آید و در افرادی که دچار اختلال در متابولیسم بدن هستند و چربی و قند خونشان بالاست، بیشتر دیده می‌شود. البته فردی که به آن مبتلا می‌شود، زمینه ژنتیکی هم دارد. در این بیماری تری‌گلیسیریدی که در سلول‌ها تجمع یافته از سلول‌های کبدی خارج نمی‌شود. وقتی به تدریج چربی در سلول‌های کبدی جمع می‌شود، اصطلاحاً می‌گویند فرد دچار کبد چرب غیر الکلی شده است. با بروز استرس یا بیماری‌های جزئی که بر سیستم ایمنی تأثیر می‌گذارند، سلول‌هایی که دچار تجمع چربی شده‌اند، ملتهب می‌شوند و فاز دوم بیماری به شکل هپاتیت چرب غیرالکلی بروز می‌کند. تا این مرحله کبد چرب قابل درمان است اما در صورتی که فرد متوجه نشود یا پیگیر درمان نباشد، وارد مرحله سیروز و بدخیمی‌های کبدی می‌شود که درمان ندارد زیرا سلول‌های کبدی تخریب شده‌اند و راهی جز پیوند کبد باقی نمی‌ماند.

این بیماری علامت خاصی دارد که به محض مشاهده آن، برای درمان اقدام شود؟

نه، متأسفانه یکی از مشکلات کبد چرب این است که نشانه خاصی ندارد و فقط با انجام آزمایش یا سونوگرافی می‌توان این بیماری را تشخیص داد. البته برخی علایم در همه بیماران مبتلا شایع است؛ از جمله خستگی و درد در ناحیه بالا و سمت راست شکم.

کبد چرب بیماری شایعی است؟

طبق آمار، مشخص شده فاز اول این بیماری در 30 درصد و فاز دوم آن در حدود 10 درصد جمعیت ایران شیوع دارد. متأسفانه کبد چرب مختص سن یا جنس خاصی نیست و حتی در کودکان، به خصوص آن‌هایی که مشکلات ژنتیکی دارند، دیده می‌شود. البته هرچه سن بالاتر رود، چون چربی و قند خون افزایش پیدا می‌کند، احتمال بروز این بیماری بیشتر می‌شود.

سبک زندگی هم در ابتلا به کبد چرب تأثیر دارد؟

بله، 70 درصد افراد دچار کبد چرب به اضافه‌وزن و چاقی مبتلا هستند و سابقه قند و چربی خون بالا دارند. در واقع کسانی که رژیم غذایی ناسالمی دارند (به خصوص مصرف بالای چربی‌های اشباع و قندهای ساده) و فعالیت بدنی‌شان کم است، بیشتر به کبد چرب مبتلا می‌شوند.

درمان این بیماری چگونه است؟

کبد چرب درمان دارویی خاصی ندارد. تغییر در شیوه زندگی، درمان اصلی و پیشگیرانه این بیماری است. فردی که به چاقی مبتلاست، با کمی کاهش وزن بهبود می‌یابد. مطالعه‌های مختلف نشان داده‌اند اگر این افراد 5 تا 10 درصد وزنشان را کاهش دهند، آنزیم‌های کبدی به حد طبیعی بازمی‌گردد. لازم است فرد مبتلا به متخصص تغذیه مراجعه کند و رژیم غذایی خاصی داشته باشد تا هرچه سریع‌تر بهبود یابد و بیماری‌اش وارد فاز 2 و 3 نشود.

منظورتان از رژیم غذایی خاص چیست؟

میزان کربوهیدرات (قند) و به خصوص کربوهیدرات‌های ساده و همین‌طور چربی، به خصوص چربی‌های اشباع، باید در رژیم این افراد کم شود. مبتلایان به این بیماری بهتر است برای پخت و پز از چربی‌های غیراشباع مانند روغن‌های مایع و گیاهی مثل روغن کانولا و زیتون استفاده کنند؛ حتماً چربی‌های قابل رویت گوشت را (چه قرمز چه سفید) بگیرند و ترجیحاً در هفته بیش از 2 بار گوشت قرمز نخورند و مصرف فیبر را افزایش دهند. فیبر در انواع سبزی و سبوس غلات به وفور یافت می‌شود.

 میوه‌ها هم فیبر خوبی دارند اما چون حاوی قند فراوانی هستند، باید به میزان متعادل (یعنی حداکثر 3 واحد در روز و به دفعات) میوه مصرف کنند یعنی بیمار مبتلا به کبد چرب نمی‌تواند 3 میوه را با هم بخورد اما مصرف سبزی‌ها برایش آزاد است. مصرف غلات سبوس‌دار یا سبوس به صورت جدا در سوپ، کوکو، کتلت و… نیز برای این بیماران مفید است. مواد غذایی با خواص ضد التهابی مثل روغن ماهی نیز بهتر است در برنامه غذایی این افراد گنجانده شود. ورزش و تحرک بدنی برای مبتلایان به کبد چرب ضروری است و حتماً باید 30 دقیقه تا یک ساعت ورزش کنند. با این سبک زندگی چربی کمتری در سلول‌های کبد ذخیره می‌شود و به مرور بهبود می‌یابند.

حذف یک وعده غذایی (مخصوصاً شام) را به این بیماران توصیه می‌کنید؟

نه، تعداد وعده‌های غذایی باید زیاد و حجمشان کم باشد. اگر حجم بالایی از خوراکی را در یک وعده مصرف کنند، تمام مواد غذایی در کبد به تری‌گلیسیرید تبدیل می‌شود. کبد این بیماران در آزاد کردن تری‌گلیسیرید از بافت کبدی و انتقال آن به سایر بافت‌ها مشکل دارد بنابراین با این روش دچار مشکلات حادتری خواهند شد. مبتلایان به کبد چرب باید 6 وعده غذایی داشته باشند و در هر وعده میزان کالری دریافتیشان محدود باشد.

مواد غذایی خاصی وجود دارد که باید از برنامه غذایی آن‌ها حذف شود؟

میزان کربوهیدرات‌های ساده و چربی اشباع باید کاملاً محدود شوند. این افراد باید میزان مصرف چربی اشباع را به کمتر از 10 درصد کل چربی‌های مصرفی برسانند. رعایت این مسئله یعنی دریافت چربی اشباع از لبنیات یا گوشت و جایی برای مصرف مواد غذایی چرب مثل کره و خامه باقی نمی‌ماند. این بیماران به عنوان صبحانه می‌توانند یک واحد نان سبوس‌دار با پنیر کم‌چرب و سبزی بخورند. مصرف یک لیوان شیر کم‌چرب یا چای بدون قند یا هر نوع نوشیدنی بدون قند دیگر هم در طول روز برایشان مجاز است. غذاهای سرخ‌کرده برای این افراد مناسب نیست و بهتر است مواد غذایی آب‌پز یا بخارپز بخورند.

حرف آخر؟

هنوز دارویی برای درمان این بیماری یافت نشده اما مبتلایان برای پایین آوردن چربی و قند خون باید دارو مصرف کنند. مصرف مکمل‌هایی مثل روغن ماهی که خواص ضد التهابی دارد نیز برای پیشگیری از پیشرفت بیماری کمک‌کننده است.